Ανοίγοντας το χρονοντούλαπο της ιστορίας, θα γνωρίσεις μια άλλη Αθήνα. Την Παλιά Αθήνα προηγούμενων αιώνων που έχει αλλάξει πολύ μέσα στο χρόνο. Τότε που έμοιαζε με μια επαρχιακή πόλη 120.000 ανθρώπων. Κοιτώντας παλιές φωτογραφίες και διαβάζοντας παλιές ιστορίες βλέπουμε μια μικρή αναπτυσσόμενη πόλη.
Η Αθήνα και η οικονομία του 1900-1910
Μια περίοδος που χαρακτηριστική και μείζονος σημασία για την οικονομία και την άνθιση της Αθήνας. Την μετατροπή της σε κέντρο εμπορίου και αποφάσεων. Το εμπόριο εκείνη την περίοδο ήταν σε άνθιση όπως και οι βιοτεχνίες. Η μεγάλη οικοδομική δραστηριότητα έδινε δουλειά σε αρκετά από τα πάρα πολλά διαθέσιμα εργατικά χέρια. Σε ανάπτυξη βρισκόταν και η βιομηχανία που χρησιμοποιούσε ως κινητήρια δύναμη τον ατμό.
Ήταν η περίοδος που βρισκόταν σε πλήρη λειτουργία και το Μεταξουργείο του Α. Δουρούτη, ο οποίος αγόρασε το παλιό εργοστάσιο της «Αγγλικής Σηρικής Εταιρίας» και το εκσυγχρόνισε. Άνοιξε, επίσης, άλλα δύο, έναν αλευρόμυλο και ένα ελαιοτριβείο.
Αυτά δεν σημαίνουν βέβαια ότι ο πληθυσμός γνώριζε οικονομική ευμάρεια. Μεγάλο μέρος, ίσως το μεγαλύτερο, ζούσε σε καλύβες και παραπήγματα. Με δυσκολία έβγαζαν τα προς το ζην και πολλοί είχαν φτάσει στην Αθήνα αναζητώντας μια εργασία. Άργησε να έρθει η εποχή που η καθημερινότητα βελτιώθηκε σε σημαντικό βαθμό. Και αυτό σταδιακά και όχι σε όλες τις οικογένειες.
Πατριάρχου Ιωακείμ, 1910
Οδός 3ης Σεπτεμβρίου, 1903
Οι δρόμοι και το πρώτο σχέδιο πόλεως
Οδός Βασιλίσσης Σοφίας, 1905
Το πρώτο σχέδιο πόλεως της Αθήνας εκπονήθηκε από τους αρχιτέκτονες Κλεάνθη και Σάουμπερτ το 1832, προτού ακόμη αυτή ανακηρυχθεί πρωτεύουσα του Ελληνικού Κράτους το 1834. Αν μελετήσει κανείς το τοπογραφικό σχέδιο των δύο αρχιτεκτόνων θα διαπιστώσει ότι διέθετε όλα αυτά που αργότερα στερήθηκε η Αθήνα. Δηλαδή οδούς μεγάλου πλάτους, κήπους, πλατείες και χώρους για τα δημόσια κτίρια. Σημείο αναφοράς ήταν τα τέσσερα βουλεβάρτα γύρω από το κέντρο, που έδιναν σημαντική ανάσα και διέξοδο στη μελλοντική ανάπτυξή της.
Η κάτω πλευρά της πλατείας Συντάγματος το 1900
Τελικά μετά από πολλές αλλαγές άρχισαν να εφαρμόζεται το σχέδιο το οποίο υπέστη πολλές τροποποιήσεις. Βλέποντας κανείς, βέβαια, φωτογραφίες από την Παλιά Αθήνα θα διαπιστώσει τις τεράστιες ρυμοτομικές αλλαγές που συντελέστηκαν από τότε έως σήμερα. Ακόμη και κεντρικές οδοί της πόλης μοιάζουν αγνώριστες. Τη δεκαετία 1900-1910 συντελέστηκαν μερικές από τις καθοριστικές αλλαγές στην Αθήνα.
Ο τότε Δήμαρχος Αθήνας, Σπύρος Μερκούρης, μιμούμενος τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, άρχισε το 1902 να ασφαλτοστρώνει δρόμους. Ξεκίνησε από την Αιόλου. Ακολούθησαν η Αθηνάς, η Ευριπίδου, η πλατεία Λουδοβίκου (σημερινή Κοτζιά). Στα τέλη του 1905 ασφαλτοστρώθηκαν η Σταδίου η Πανεπιστημίου και η Πλατεία Συντάγματος. Το 1908 εγκαταστάθηκαν τα πρώτα τηλέφωνα της σουηδικής εταιρίας Ερριξον δυνάμεως 800 συνδρομητών, στο Ταχυδρομείο Αθηνών στην πλατεία Λουδοβίκου.
Η Αθήνα σήμερα
Οδός Ερμού, 1903
Αυτές οι εικόνες από την Παλά Αθήνα απέχουν πολύ από τη σημερινή εικόνα της. Το τυπικό κτίριο των σύγχρονων σπιτιών της Αθήνας είναι η πολυκατοικία μέσου ύψους. Πολυκατοικίες που κτίστηκαν στις περιοχές του κέντρου και της περιφέρειας πήραν τις θέσεις νεοκλασσικών σπιτιών μεγάλης αρχιτεκτονικής αξίας που αποτελούσαν κομμάτι της ιστορίας μας. Έτσι από τη μια αυτά τα κτίρια της δεκαετίας ’50 και ’60 κτισμένα από επιχειρηματίες κατασκευαστές, με τη μέθοδο της αντιπαροχής, πολλές φορές χωρίς τη μελέτη αρχιτέκτονα, και από την άλλη η αυθαίρετη δόμηση που ολοένα και αυξανόταν, μετέτρεψαν την Αθήνα σε μια πιο απρόσωπη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, που όμως παραμένει «διαμαντόπετρα στη γης το δαχτυλίδι», όπως διαβάζουμε στους στίχους του Παλαμά.
Οδός Πανεπιστημίου, 1900
Πηγή φωτογραφιών: Παλιά Αθήνα
Παλιά Αθήνα: Όταν η Πλατεία Συντάγματος έμοιαζε με μεγάλο χωράφι
