Κολωνάκι. Μια περιοχή που έχει πολλά να σου διηγηθεί. Μπλαζέ αλλά αντικειμενικά πολύ όμορφο, με ιστορία και με την πιο σημαντική, εμβληματική αρχιτεκτονική που θα συναντήσει κανείς στην Αθήνα. Το Κολωνάκι δεν ήταν ποτέ μια απλή γειτονιά των πλουσίων. Άλλωστε, πολλά από όσα θα δει κανείς εδώ δεν μπορεί να τα δει πουθενά αλλού στη μητρόπολη.
Παλιά Αθήνα: Τέσσερις περιοχές που άλλαξαν όνομα μέσα στα χρόνια
Το Κολωνάκι και τα σύνορά του
Πριν περάσουμε να δούμε την ιστορία του, χωροταξικά μιλώντας ως Κολωνάκι λογίζεται η συνοικία που εκτείνεται από την οδό Πανεπιστημίου στα ανατολικά μέχρι και το Μέγαρο Μουσικής. Στα νότια εκτείνεται ως τη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας ενώ βορειοδυτικά καλύπτει την οδό Σίνα μέχρι το «σύνορο» της Ασκληπιού εκεί όπου πια αρχίζει μια άλλη ιστορική γειτονιά, αυτής της Νεάπολης Εξαρχείων. Ομφαλός της πολυτελούς συνοικίας η πλατεία Κολωνακίου ή αλλιώς πλατεία «Φιλικής Εταιρείας». Αν ανηφορίσετε από την οδό Ακαδημίας, στο νούμερο 58 μπορείτε να θαυμάστε το μικρό ιδιαίτερο ιστορικό κτίριο που υπάρχει στην καρδιά της πρωτεύουσας.
Στην αρχή, το όνομα που είχε δοθεί στην πλατεία ήταν Βασιλίσσης Όλγας και η πλατεία ήταν γεμάτη πλατάνια ενώ είχε και μία δημοτική βρύση. Πια, η πλατεία είναι ο ομφαλός του οικονομικού κέντρου της περιοχής, γύρω από την οποία ξεκινούν να απλώνονται τα εμπορικά καταστήματα, τα γραφεία και οι επιχειρήσεις αλλά και τα μαγαζιά εστίασης και διασκέδασης. Το σημερινό της όνομα, αποδόθηκε ως φόρος τιμής στην Φιλική Εταιρεία των Σκουφά, Τσακάλωφ και Ξάνθου αλλά και άλλων Φιλικών μελών για τη συμβολή τους στον αγώνα του 1821.
Κολωνάκι - Ιστορία: Η ονομασία του και η εξέλιξη
Την ονομασία της η συνοικία την πήρε λόγω ενός παλιού μαρμάρινου στύλου, ύψους δύο μέτρων και διαμέτρου 30 εκατοστών ο οποίος βρέθηκε στην περιοχή και το 1938 μεταφέρθηκε στην κεντρική πλατεία. Και γιατί υπήρχε εκεί το κολωνάκι; Τον Μεσαίωνα, οι Αθηναίοι, προς αποτροπή επιδημιών ή άλλων συμφορών συνήθιζαν να κάνουν λιτανείες και ιεροτελεστίες με θυσίες νεαρών ζώων. Στα σημεία που κατέληγαν αυτές οι λιτανείες, οι κάτοικοι ολοκλήρωναν την ιεροτελεστία και έστηναν ένα «κολωνάκι». Παρόμοια έχουν βρεθεί σε πολλά σημεία στην Αθήνα. Το Κολωνάκι άλλωστε, όπως και όλη η Αθήνα, στο σύνολό της από το τέλος της Ύστερης Ελληνιστικής Περιόδου μέχρι και το 1834, δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μία επαρχία γεμάτη με χωράφια και βοσκοτόπια.
Στην περίοδο της τουρκοκρατίας, η περιοχή δεν κατοικούνταν και τότε ονομαζόταν Κατσικάδα ή Κατσικάδικα επειδή η περιοχή λειτουργούσε ως ο μεγάλος βοσκότοπος της πόλης. Τη μεγάλη της ανάπτυξη και δη αυτή που την έκανε μια αριστοκρατική συνοικία ξεκίνησε στην ουσία να την αποκτά μετά τη δημιουργία του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Η κοντινή απόσταση από τα βασιλικά ανάκτορα του Όθωνα, έκαναν τότε το Κολωνάκι τόπο συνάντησης υψηλόβαθμων βασιλικών αξιωματούχων της αυλής και της «αφρόκρεμας» των Αθηνών. Τα χρόνια από τα τέλη του 19ου αιώνα και έπειτα, έχουν ήδη μετατρέψει το Κολωνάκι στην πιο πολυτελή περιοχή των Αθηνών. Αυτό το αριστοκρατικό υπόβαθρο, επιβεβαιώνουν οι αρχοντικές κατοικίες σε ρυθμούς εκλεκτικισμού και μοντερνισμού.
Την περίοδο των Δεκεμβριανών, η περιοχή αποτέλεσε τη βάση των στρατιωτικών δυνάμεων των Βρετανών και της κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου. Η διοίκηση άνηκε τότε στον Βρετανό στρατηγό Ρόναλντ Σκόμπι. Οι ΕΑΜίτες άρχισαν τότε να αποκαλούν το Κολωνάκι «Η Σκομπία». Προπολεμικά, η μεγάλη της ήδη οικονομική και κοινωνική διαφορά με την ομόηχη συνοικία, τον Κολωνό, έχτισε το έδαφος για πολλές ιστορίες για αυτή τη συνοικία, οι οποίες κάποια στιγμή έδωσαν και τον τίτλο στην ελληνική ταινία «Λαός και Κολωνάκι» (αντί για Κολωνός και Κολωνάκι).
Μεταπολεμικά πια, το Κολωνάκι δεν ταυτίζεται μόνο την κοινωνική αφρόκρεμα και τους εύρωστους Αθηναίους αλλά και με τους διανοούμενους και τους ανθρώπους της τέχνης. Επιλέγουν να μείνουν εδώ είτε έχουν κάνει στέκι τους την περιοχή - από τον Βάρναλη και τον Παπαδιαμάντη μέχρι τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Γιάννη Τσαρούχη, την Μελίνα Μερκούρη, τον Αλέκο Σακελλάριο, την Τζένη Καρέζη και την Αλίκη Βουγιουκλάκη. Η τελευταία ήταν κάτοικος της περιοχής και συναντούσε πολλές φορές τους εξίσου διάσημους φίλους της εκείνης της εποχής στο ιστορικό Zonar’s γωνία Βουκουρεστίου με Πανεπιστήμιου. Και φυσικά ήταν και παραμένει τόπος δημιουργίας και δράσης (είχαν ή έχουν δηλαδή εδώ τα ατελιέ τους) των πιο γνωστών Ελλήνων σχεδιαστών μόδας από τον Billy Bo και τον Τσεκλένη μέχρι τον Βασίλη Ζούλια, Βασίλειο Κωστέτσο, τον Λάκη Γαβαλά και τους Deux Hommes.
Το Κολωνάκι σήμερα: Τα πιο σημαντικά ραντεβού της πόλης
Το Κολωνάκι αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της αθηναϊκής ιστορίας και ενώ η περιοχή δεν έμεινε αλώβητη από την οικονομική κρίση του 2010, η οποία αποτυπώθηκε ανάγλυφα στο κέντρο της πρωτεύουσας. Παρόλα αυτά ορθοπόδησε πολύ γρήγορα (άλλωστε ποτέ οι εικόνες εδώ δεν έγιναν πολύ βίαιες ή άσχημες) και μέχρι και σήμερα συνεχίζει να μονοπωλεί σταθερά το μεσιτικό και εμπορικό ενδιαφέρον του κέντρου των Αθηνών.
Τα κτίρια του παραμένουν τα πιο όμορφα της Αθήνας και αν πολλά κατεδαφίστηκαν τον προηγούμενο αιώνα στο όνομα της αστικής ανάπτυξης και της… «αγίας αθηναϊκής πολυκατοικίας» το αρχιτεκτονικό τοπίο παραμένει εκλεκτό. Ακόμα και οι πολυκατοικίες του '60 του '70 ακόμα και του 80 είναι καλοφροντισμένες και έχουν τον χαρακτήρα τους, ενώ συνυπάρχουν γαλήνια με όσα παλιά κτίρια απέμειναν και τα οποία ακολουθούν τον εκλεκτικισμό και τον μοντερνισμό.
Αναφέρουμε μερικά μόνο από αυτά: την πολυκατοικία Μαυρομάτη του 1933, στη γωνία των οδών Πλουτάρχου και Υψηλάντου, έργο του Κωνσταντινουπολίτη αρχιτέκτονα Κωνσταντίνου Κυριακίδη με αρ ντεκό λεπτομέρειες. Την προπολεμική πολυκατοικία στην οδό Αλωπεκής 25Α που ανήκε στην οικογένεια της Μαρίας Κάλλας, έργο του αρχιτέκτονα της αστικής πολυκατοικίας Κώστα Κιτσίκη. Την πολυκατοικία Αδαμίδη -Βλαχλίδη στην οδό Καρνεάδου 13, έργο του αρχιτέκτονα Δημήτρη Φωτιάδη - μοντερνισμός με γαλλικές επιρροές.
Αλλά και πολλές από τις πρεσβείες που βρίσκονται εδώ, όπως της Χιλής, του Περού, του Μεξικού, της Γαλλίας, της Αιγύπτου, της Ιταλίας κτλ φιλοξενούνται σε εμβληματικά κτίρια της Αθήνας. Για παράδειγμα, η νεοκλασική οικία όπου ο Ελευθέριος Βενιζέλος έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του, φιλοξενεί σήμερα την οικία του Βρετανού πρέσβη. Την πιο πραγματικά εντυπωσιακή όμως κτιριακή εικόνα θα την πάρετε από το εμβληματικό ιδιωτικό μέγαρο, στην μικρή πλατεία Λυκαβηττού 2 (γνωστή και ως πλατεία Σκιστής Πέτρας). Το τετραόροφο νεοκλασικό που μοιάζει σφηνωμένο ανάμεσα στα βράχια και τα σκαλάκια και έχει μόνιμη φύλαξη, είναι έργο του αρχιτέκτονα Ιωάννη Αξελού.
Κολωνάκι - ιστορία: Η Δεξαμενή και ο Λυκαβηττός
Η πιο όμορφη πλατεία πάντως είναι μάλλον αυτή της Δεξαμενής, η πιο αγαπητή άλλωστε και των κατοίκων όχι μόνο του Κολωνακίου αλλά και του γειτονικού Λυκαβηττού. Πρόκειται για μια «γενναιόδωρη» σε μέγεθος και σε πολύ όμορφο σημείο πλατεία, πολύ ζωντανή επίσης. Εδώ συγκεντρώνονται ένα καφέ-μεζεδοπωλείο, στέκι όλης της Αθήνας με τα τραπεζάκια του σε κατηφορική κλίση, στα αντικριστά πεζοδρόμια, ένα από τα πιο όμορφα θερινά σινεμά της πόλης, μια παιδική χαρά και πολλές λεύκες ολόγυρα.
Όσο για το καφέ αυτής της πλατείας είναι πια σύμβολο και πως αλλιώς αφού κάποτε υπήρξε στέκι του Παπαδιαμάντη και του Βάρναλη. Μάλιστα, αυτό είναι το μέρος όπου ο Παπαδιαμάντης απαθανατίστηκε καθιστός στην πασίγνωστη πόζα όπου γέρνει το κεφάλι. Αλλά και ο Βάρναλης, όπως και άλλοι λόγιοι εκείνης της εποχής, κάθονταν εδώ με τις ώρες. Σημειώστε σε αυτό το σημείο πως το Κολωνάκι έχει και δεύτερο πολύ όμορφο και φροντισμένο θερινό σινεμά, την «Αθηναία», στην οδό Χάρητος, η οποία και σερβίρει την πιο αχνιστή και πεντανόστιμη τυρόπιτα που μπορείτε να δοκιμάσετε σε αθηναϊκό σινεμά. Είπαμε, το Κολωνάκι είναι γεμάτο ιστορία.
Λίγα μόλις μέτρα παραπάνω από την Δεξαμενή βρίσκεται ο περιφερειακός Λυκαβηττού. Ο πανέμορφος λόφος από πάνω του, γεμάτος δέντρα και κάθε λογής πρασινάδα και λουλουδιών είναι το δεύτερο πιο ψηλό σημείο της πόλης μετά τα Τουρκοβούνια. Πέντε πράγματα που ίσως δε γνωρίζεις για τον Λυκαβηττό θα βρείτε εδώ. Προσφέρει θέα 360 μοιρών σε όλη την Αθήνα. Με το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου, το τελεφερίκ και το καφέ- εστιατόριο στην κορυφή του παραμένει δεκαετίες ολόκληρες τώρα το πιο διαχρονικό σημείο για ένα ρομαντικό ραντεβού. Για να τον προσεγγίσετε πάντως από την καρδιά του Κολωνακίου θα χρειαστεί να ανέβετε πολλά (πολλά) σκαλιά-μόνο από την Σπευσίππου μέσω Μαρασλή θα ανέβετε 207! Εκεί θα βρείτε ένα από τα μεγαλύτερα πάρκα στην Αθήνα, οάσεις πρασίνου για αξέχαστες βόλτες.
Η συνοικία είναι γνωστή και για τα πολλά -τα πιο σημαντικά σε όλη την πρωτεύουσα-μουσεία της. Το Μουσείο Μπενάκη, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (Ίδρυμα Νικολάου και Ντόλλης Γουλανδρή), το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, το Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας Κώστα Κοτσανά και το Πολεμικό Μουσείο, εκτός από σημαντικά μουσεία είναι και κτίρια με σημαντική αρχιτεκτονική υπογραφή.
Κολωνάκι, ιστορία και εμβληματικά κτίρια
Να σημειωθεί ότι τόσο το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης όσο και το Μπενάκη, έχουν δύο από τα σημαντικότερα και πιο όμορφα πωλητήρια στην Ελλάδα. Και φυσικά εξέχουσα θέση στο Κολωνάκι έχει σήμερα και η Πινακοθήκη του Χατζηκυριάκου-Γκίκα στην οδό Κριεζώτου. Το υπέροχο σπίτι, όπου έζησε και δημιούργησε ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας χτίστηκε γύρω στο 1932 από τον Κωνσταντίνο Κιτσίκη, αρχιτέκτονα και καθηγητή στο Πολυτεχνείο. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό δείγμα αρχιτεκτονικής πολυκατοικίας του Μεσοπολέμου. Οι χώροι όπου έζησε, και το εργαστήριο του μεγάλου καλλιτέχνη, ξεδιπλώνουν την ιστορία της ταραγμένης Ελλάδας των δύο Παγκόσμιων Πολέμων, της Μικρασιατικής Καταστροφής, του Εμφυλίου και του Διχασμού.
Αλλά η τέχνη δεν φωλιάζει μόνο στα σημαντικά μουσεία αλλά και στις πολλές (περισσότερες από οπουδήποτε αλλού) ιστορικές γκαλερί της Αθήνας. Καλφαγιάν, Αστρολάβος-Δεξαμενή, Ζουμπουλάκη, Σκουφά, CAN, Genesis, Elika, Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, Gagosian κτλ.
Το εμβληματικό καφέ που φυσικά έχει χτίσει ιστορία εδώ και δεκαετίες είναι το «Φίλιον» στην οδό Σκουφά. Παραμένει ακόμα και σήμερα το αγαπημένο κέντρο της διανόησης, των καλλιτεχνών αλλά και των πολιτικών. Ο κόσμος κάθεται στα τραπεζάκια έξω χειμώνα-καλοκαίρι. Δίπλα του ακριβώς η επιβλητική εκκλησία του Αγίου Διονυσίου. Εγκαινιάστηκε το 1931, ανήκει στον τύπο του σταυροειδή. Ο τρούλος της έχει χρώμα βεραμάν και εξωτερικά συνδυάζει τα νεοκλασικά με τα νεομπαρόκ στοιχεία. Εσωτερικά, ο ναός έχει αγιογραφηθεί από τον σημαντικό ζωγράφο, χαράκτη και αγιογράφο Σπύρο Βασιλείου.
Στην οδό Σκουφά, στην πλατεία αλλά και στην οδό Βουκουρεστίου χτυπάει η καρδιά της εστίασης και της διασκέδασης. Παρότι πολλά από τα μαγαζιά έχουν αλλάξει πια πολλά χέρια, το Κολωνάκι παραμένει σημείο με maintream ταυτότητα κατά βάση αλλά ενδιαφέρουσες από την άλλη επιλογές για φαγητό, ποτό και καφέ. Υπάρχουν στέκια που άφησαν εποχή για τα πάρτι τους με τους διάσημους. Το Rock and Roll και η Ράτκα, για παράδειγμα, αγαπημένο στέκι της Έλλης Λαμπέτη. Αμφότερα, παραμένουν τα αγαπημένα σημεία των -σημερινών- κοσμικών Αθηναίων. Το cafe Da Capo στην πλατεία πάντως, είναι ένα πιο βατό σημείο για να συναντήσετε τα πιο γνωστά πρόσωπα σε όλη την Αθήνα. Απολαύστε έναν καφέ με αύρα ευρωπαϊκής πλατείας.
Κολωνάκι: Αρκεί και μόνο η βόλτα
Όσο για την οδό Πατριάρχου Ιωακείμ, η οποία ξεκινά από την πλατεία για να καταλήξει στον Ευαγγελισμό, είναι γεμάτη με όλων των ειδών τα καταστήματα στα δεξιά και αριστερά της. Από γνωστά καταστήματα υποδημάτων μέχρι μικρές μπουτίκ ρούχων. Το ξενοδοχείο με cafe-bistro, εστιατόριο και υπέροχο roof garden, αγαπημένο μέρος για πολλούς Αθηναίους (της Coco Mat). Το χειμερινό σινεμά Έμπασσυ, το οποίο είναι κλειστό προς το παρόν. Υπάρχουν βιβλιοπωλεία με εκλεκτούς τίτλους αλλά και ένα μαγαζί με ιστορία από το 1937, Το υποκατάστημα του τυροκομείου Κωσταρέλλου.
Με δύο λόγια; Και τίποτα να μην αγοράσετε, η βόλτα για να χαζεύετε τις όμορφες και φροντισμένες βιτρίνες αξίζει τον κόπο.
Ταξίδι στην Ελλάδα
Ψυρρή: Η συνοικία στην Αθήνα με στυλ και ταυτότητα – Αυτή είναι η ιστορία της
Πώς είναι σήμερα ο δρόμος που γυρίστηκε η ταινία «Ο Παπατρέχας»
Πλατεία Κοτζιά: Ο αρχαιολογικός χώρος στο κέντρο της Αθήνας που ίσως δε γνωρίζεις
