Ήσυχος, στρατιωτικά αγέρωχος και καταπράσινος. Αυτά είναι τα τρία επίθετα που περιγράφουν ιδανικά τον Παπάγου που έχει το δικό του στίγμα και ιστορία μέσα στο πολυπρόσωπο λεκανοπέδιο της Αττικής. Κάθε περιοχή έχει τη δική του ιστορία αλλά αυτή του Παπάγου έχει πραγματικά πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία και αποτυπώνει ανάγλυφα ένα κομμάτι της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Η περιοχή Παπάγου, λοιπόν, ξεκίνησε… την καριέρα του μέσα στο λεκανοπέδιο ως συνοικισμός, στη συνέχεια έγινε κοινότητα, αργότερα αυτόνομος δήμος και μετά ενιαίος δήμος με τον Χολαργό.
Η ιστορία του ΕΟΤ: Η μεγάλη -vintage και γλυκιά- προσφορά στον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό
Παπάγου: Το ξεκίνημα της ιστορίας
Πρόκειται για δημιούργημα του Αυτόνομου Οικοδομικού Οργανισμού Αξιωματικών (ΑΟΟΑ) ο οποίος συστάθηκε στις 29 Αυγούστου 1950 από την τότε κυβέρνηση του Σοφοκλή Βενιζέλου με στόχο τη στέγαση των αξιωματικών των Ενόπλων Δυνάμεων.
Βρισκόμαστε στην περίοδο που η οικονομία της Ελλάδος έχει καταστραφεί ολοσχερώς από την Κατοχή και τον εμφύλιο και υπάρχει άμεση ανάγκη στέγασης των οικογενειών των αξιωματικών, οι οποίες έχουν πληγεί με πολλούς τρόπους μέχρι το 1949. Η ονομασία της περιοχής οφείλεται στον Στρατάρχη Αλέξανδρο Παπάγο. Ο στρατάρχης γνώριζε πολύ καλά το πρόβλημα στέγασης των αξιωματικών και ως αρχιστράτηγος και... ψυχή της ψυχής του στρατιωτικού σώματος, πίεσε και μερίμνησε για την κατάρτιση νόμου ο οποίος προέβλεπε την παροχή ιδιόκτητης κατοικίας στους αξιωματικούς. Μάλιστα, ζήτησε από την κυβέρνηση να κυρώσει το νόμο ως αναγκαστικό.
Τα προγράμματα οικοδόμησης στου Παπάγου
Η θεμελίωση της πρώτης κατοικίας στου Παπάγου έγινε στις αρχές του 1952 από τον Βασιλέα Παύλο, παρισταμένου και του τότε Πρωθυπουργού Νικολάου Πλαστήρα. Το 1953, ως πρωθυπουργός πια της Ελλάδος, ο Παπάγος ενέκρινε με τη διαδικασία του επείγοντος διαδοχικά δάνεια προς τον ΑΟΟΑ, για να προχωρήσουν γρήγορα τα προγράμματα οικοδόμησης στου Παπάγου.
Στις 22 Ιουνίου 1954 κληρώθηκαν και δόθηκαν στους δικαιούχους οι πρώτες 200 κατοικίες που κατασκευάσθηκαν από τον ΑΟΟΑ. Ο οικισμός υπαγόταν αρχικώς διοικητικά στο δήμο Χολαργού ενώ το 1965 αναγνωρίσθηκε ως κοινότητα.
Και κάπως έτσι, χρόνο τον χρόνο, οι αξιωματικοί των ενόπλων δυνάμεων άρχισαν να βρίσκονται σε αυτόν τον μικρό αθηναϊκό λόφο (σήμερα ονομάζεται λόφος Τσάκου) για να... επιβλέπουν τι γίνεται στο λεκανοπέδιο. Καθώς οι δεκαετίες κυλούσαν, οι δημότες έμεναν πιστοί στις στρατοκρατικές παραδόσεις, αφού πρόεδροι κοινότητας και δήμαρχοι ήταν σχεδόν όλοι συνάδελφοι Παπάγου με έναν τρόπο. Υποστράτηγοι, υποπτέραρχοι υποναύαρχοι Π.Ν, όλοι αυτοί πέρασαν από το τιμόνι της της περιοχής και τίμησαν την ταμπέλα της εισόδου της πόλης στη λεωφόρο Κατεχάκη η οποία αναγράφει περήφανα: «Η δόξα και το κάλλος».
Τα οικοδομικά προγράμματα για τη δόξα και το κάλλος του Παπάγου συνεχίστηκαν ανεμπόδιστα μέχρι και το 1980. Το 1982 η περιοχή αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητος δήμος ενώ το 2010 όταν και τέθηκε σε εφαρμογή το πρόγραμμα Καλλικράτης ο Δήμος Παπάγου συνενώθηκε με το Δήμο Χολαργού και αποτελούν πλέον τον ενιαίο Δήμο Παπάγου-Χολαργού, με έδρα τον Χολαργό.
Το πρόσωπο του Παπάγου σήμερα
Τα βασικά χαρακτηριστικά του Παπάγου ήδη από τη δεκαετία του 1950, παραμένουν σε ένα μεγάλο βαθμό, όσο γίνεται για τα σημερινά δεδομένα τέλος πάντων και σήμερα - σχετικά αραιή δόμηση με χαμηλό συντελεστή και με «όρθιες» και καλοφροντισμένες μονοκατοικίες της δεκαετίας του '60 και του '70 αλλά και έντονα πράσινο «περιτύλιγμα» με πλούσια άλση και χώρους πρασίνου.
Φυσικά, η αδηφάγα τάση της πόλης για ανέγερση πολυκατοικιών και μείωση των παλιών μονοκατοικιών δεν άφησε ανεπηρέαστο του Παπάγου, όμως ο χαρακτήρας του ήσυχου, επιβλητικού και εσωστρεφούς προαστίου παραμένει. Σε κάθε περίπτωση, την τελευταία δεκαπενταετία του Παπάγου έκανε πολύ εμφανή την παρουσία του στον αθηναϊκό χάρτη, χάρις στην Αττική Οδό που έφερε και γρήγορη σύνδεση με τα Μεσόγεια, τη Δυτική Αττική και τις Εθνικές Οδούς 1 και 8 αλλά και τη συγκοινωνιακή ευκολία που χάρισε πρόσβαση στην περιοχή χάρις στις στάσεις του μετρό Εθνική Άμυνα και Χολαργός. Σήμερα, και μετά από συντονισμένες προσπάθειες των τελευταίων ετών, η περιοχή διατηρεί την ταυτότητά της, κοιτώντας όμως στο αύριο.
Όσο για τα «προικιά» του, του Παπάγου έχει 14 ιστορικά μνημεία (μαζί με το Κοιμητήριο). Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν τρεις σημαντικές εκκλησίες -Αγία Σκέπη και Άγιος Αλέξανδρος, Άγιος Γεώργιος και Αγία Ειρήνη και Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, η τελευταία στο Κοιμητήριο Παπάγου- αλλά και δύο Ιερές Μονές - Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννη Θεολόγου και Ιερά Μονή Αστερίου.
Η περιοχή καταλαμβάνει έκταση 3.100 περίπου στρεμμάτων, η μορφολογία είναι ημιορεινή, η βλάστηση όπως είπαμε πυκνή ενώ του Παπάγου είναι και ελαφρώς «ανορθωμένο» μιας και βρίσκεται σε υψόμετρο 232 μέτρων. Ο πραγματικός πληθυσμός του, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, ανέρχεται σε 13.699 κατοίκους όμως σύμφωνα με τις εκτιμήσεις έχει ξεπεράσει προ πολλού τους 20.000 κατοίκους. Όσο για το στρατιωτικό παρελθόν αυτό δεν θα σβηστεί ποτέ χάρις στις περισσότερες από 130 ονομασίες σε οδούς - μνημεία - πλατείες, οι οποίες προέρχονται από την ατζέντα του ελληνικού στρατού.
Του Παπάγου δεν θεωρήθηκε ποτέ, ούτε και τώρα ένα καθαρόαιμο βόρειο προάστιο, αλλά ούτε και αθηναϊκό κέντρο. Στην πραγματικότητα πότε η μια ταυτότητα τραβάει λίγο περισσότερο το σχοινί και πότε η άλλη, βγάζοντας τελικά του Παπάγου κερδισμένο μιας και έχει τα προτερήματα και της μιας και της άλλης. Η ζωή των κατοίκων της περιοχής χαρακτηρίζεται αρκετά ποιοτική και αυτό οφείλεται στη δημοτική Αρχή που δε φροντίζει μόνο για την εικόνα αλλά και για την ουσία της καθημερινότητας.
Η σημασία του Υμηττού και οι επιλογές των ξένων
Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει στον Υμηττό. Ο Δήμος Παπάγου - Χολαργού είναι ένας από αυτούς που περιβάλλουν το όρος. Η σημασία του Υμηττού είναι σημαντική για όλους τους κατοίκους της Αττικής και η οικολογική, κοινωνική και πολιτιστική σημασία του βουνού είναι μεγάλη.
Όχι μόνο επειδή είναι ένας καταπράσινος πνεύμονας αλλά γιατί έχει πλούσια ιστορία που μας γυρνάει αιώνες πίσω. Μέρος της σημερινής εικόνας του όρους αποτελεί προϊόν των πολλών και μακροχρόνιων αναδασωτικών προσπαθειών της δημοτικής αρχής που βρίσκεται στους πρόποδες του Υμηττού και φροντίζει για ένα όμορφο καλωσόρισμα!
Την ευρύτερη περιοχή επιλέγουν αρκετοί ξένοι για να μείνουν με τις οικογένειές τους ενώ ιστορικά εδώ μένουν υπάλληλοι της Αμερικάνικης Πρεσβείας, αλλά και Γάλλοι, Ελβετοί, Γερμανοί κ.α. Σημειώστε ακόμα: 13 πλατείες και 16 πάρκα και άλση. Με δύο λόγια: ο παράδεισος των οικογενειών αλλά και των τετράποδων φίλων μας.
Το μεγαλύτερο πάρκο είναι αυτό που περιλαμβάνει και το γνωστό σε όλη την Αθήνα πια «Κηποθέατρο Παπάγου» που έχει βάλει πια τη περιοχή στον καλοκαιρινό καλλιτεχνικό χάρτη με τις πολλές εκδηλώσεις που διοργανώνονται εκεί. Ομοίως και το θερινό σινεμά της πόλης. Επίσης, πολλά μνημεία και προτομές θυμίζουν το χθες.
Έχει ενδιαφέρον πως ουκ ολίγοι Αθηναίοι έμαθαν να οδηγούν σε αυτό το φιλήσυχο αλλά πάντα αγέρωχο προάστιο, μιας και είναι πολλές οι σχολές οδηγών που λειτουργούν στου Παπάγου ενώ και οι εξετάσεις για το δίπλωμα οδήγησης πολύ συχνά εδώ δίνονται.
Οι Beatles στου Παπάγου
Μικρή ωραία αποκάλυψη για το τέλος! Για λίγες μέρες, οι κάτοικοι του Παπάγου έμεναν στην ίδια περιοχή με τους Beatles. Βρισκόμαστε στο 1967 και το θρυλικό συγκρότημα έχει μόλις κυκλοφορήσει τον δίσκο - σταθμό στην καριέρα του «Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band». Η διάσημη μπάντα αποφασίζει το τελευταίο δεκαήμερο του Ιουλίου 1967 να κάνει διακοπές στην Ελλάδα. Ο άνθρωπος που κανονίζει κάθε τι που σχετίζεται με τη διαμονή και το πρόγραμμα τους είναι ο Αλέξης Μάρδας (1942-2017), γνωστός και ως Magic Alex, φίλος και συνεργάτης, τότε, των Beatles. Ο πατέρας του Μάρδα ήταν στρατιωτικός, και η οικογένεια είχε σπίτι στου Παπάγου.
Την 20η Ιουλίου του 1967 ήρθαν στην Αθήνα και έμειναν στο πατρικό του Μάρδα, ο George Harrison με τη σύζυγό του Pattie Boyd, ο Ringo Starr και ο Neil Aspinall (συνεργάτης των Beatles). Δύο ημέρες αργότερα καταφτάνει και o John Lennon, με τη σύζυγό του Cynthia και το γιό τους Julian αλλά και ο Paul McCartney με τη φίλη του Jane Asher, τη 16χρονη αδελφή τής Pattie Boyd την Paula Boyd και δύο μάνατζερ του συγκροτήματος. Όλοι αυτοί κατέλυσαν στο πατρικό του Μάρδα στου Παπάγου.
Το περιοδικό της εποχής «Μοντέρνοι Ρυθμοί» (τεύχος 86, 2 Αυγούστου 1967), κυκλοφορεί με ένα κατακόκκινο εξώφυλλο που με παχιά γράμματα γράφει στον κύριο τίτλο «Οι Μπητλς στην Ελλάδα!». Στου Παπάγου...
Ταξίδια στην Ελλάδα
Αθήνα: Οι μεγάλες πλατείες της και από πού πήραν το όνομά τους
Οδός Ακαδημίας 58: Τι κρύβεται πίσω από την βαριά πόρτα του ιστορικού κτιρίου;