Το Πάσχα είναι η μόνη περίοδος που δεν έχει αυστηρά τον χαρακτήρα της εορτής. Είναι μία περίοδος χαρμολύπης. Ξεκινάει λυπηρά τη Μεγάλη Εβδομάδα, με το συναίσθημα να κορυφώνεται μαζί με τα Θεία Πάθη, για να καταλήξει στην απόλυτη χαρά, με την Ανάσταση, όπου η ζωή νικά τον θάνατο.
Τα συναισθήματα εναλλάσσονται το Πάσχα και ίσως μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι περισσότεροι νιώθουν μια έντονη νοσταλγία για το παρελθόν, ανατρέχοντας στα παιδικά τους χρόνια. Στο Πάσχα στο χωριό, με τα ήθη και τα έθιμα που οι μεγαλύτεροι τηρούσαν ευλαβικά κι εμείς ακολουθούσαμε αγόγγυστα. Ίσως γιατί, τότε ήταν για εμάς δεδομένη η όλη «τελετουργία» ως ένα αναπόσπαστο κομμάτι του Πάσχα.
Σήμερα, τίποτα δεν είναι δεδομένο και καθώς απομακρυνόμαστε από τις παραδόσεις, οι αναμνήσεις των παιδικών μας χρόνων μάς «πλημμυρίζουν» περισσότερο από ποτέ, με τις μυρωδιές και τις γεύσεις εκείνης της εποχής να είναι όλο και πιο έντονες. Τι λέτε να θυμηθούμε λίγο το Πάσχα των παιδικών μας χρόνων στο χωριό;
Φράσεις του Καζαντζάκη για τη ζωή και τον Θεό που μας εμπνέουν
Το Πάσχα των παιδικών μας χρόνων: Τα έθιμα και η εντολή της μαμάς
Από την Μεγάλη Δευτέρα μπαίναμε στο πνεύμα, καθώς ήταν η πρώτη ημέρα της νηστείας. «Μόνο λάδι τρώμε, κοίτα μην ξεχαστείς». Αυτή ήταν η ρητή εντολή της μητέρας και για να πω την αμαρτία μου, ξεκινούσε και για εμένα μια μικρή «εβδομάδα των παθών», αφού το νηστίσιμο μενού περιελάμβανε όσπρια, καλαμαράκι σε κονσέρβα -ναι, αυτά με το μωβ ζουμί - κακάο με ψωμί για να με «πιάσει», και άπειρες φέτες ζυμωτό ψωμί με νερό και ζάχαρη.
Το «βάσανο» κορυφωνόταν τις επόμενες ημέρες, όταν η μητέρα έφτιαχνε τα παραδοσιακά αυγοκούλουρα και τα τσουρέκια. Γέμιζε το σπίτι με μυρωδιές, ενώ όταν έβγαιναν από τον φούρνο, τα έβλεπα σαν το... απαγορευμένο μήλο. Κάποια έμπαιναν σε πιατέλα με σελοφάν για την πασχαλινή διακόσμηση και τα υπόλοιπα σε μαξιλαροθήκες -ω ναι - για να μην ξεραθούν μέχρι το βράδυ της Ανάστασης.
Το παράδοξο στο Πάσχα είναι πως την Μεγάλη Πέμπτη και την Μεγάλη Παρασκευή, θρησκευτικά έχουμε την κορύφωση του θείου Δράματος, όμως, για εμάς τα παιδιά ήταν οι ημέρες χαράς. Η νονά έφερνε την λαμπάδα, με παπούτσια ή ρούχα, ενώ με τη μαμά έκαναν ανταλλαγή κουλουριών και τσουρεκιών. Εννοείται πως έφερνε και πασχαλινό αυγό, το οποίο τότε μύριζε σοκολάτα, ενώ για ντεκόρ είχε ένα μικρό λευκό λουλουδάκι που τσακωνόμασταν ποιο από τα αδέλφια θα το φάει.
Την Μεγάλη Πέμπτη παραδοσιακά ήταν το βάψιμο των αυγών. Πάντα κόκκινα και με αυτοκολλητάκι που αναπαριστούσε κοτοπουλάκια, λαγούς, αυγά ή τον Χριστό. Ολόκληρη ιεροτελεστία ήταν το βάψιμο και μεγάλο στοίχημα το Πάσχα των παιδικών μας χρόνων, ήταν να μην σπάσουν κατά το βράσιμο. Την ίδια μέρα η μαμά ζύμωνε ψωμί και πρόσφορο και τα έψηνε στον ξυλόφουρνο που είχαμε.
«Σήμερα έχουμε πένθος. Πέθανε ο Χριστός»
Αυτή η διαδικασία ήταν πάντα η αγαπημένη μου. Έκαιγε τον φούρνο με πουρνάρια συνήθως και τα άπλωνε παντού για να είναι ομοιόμορφο το κάψιμο. Μετά με το ξυλόφουρνο τραβούσε τα ξύλα που έκαιγαν ακόμα προς τα έξω για να μην καπνίσει ο φούρνος και μυρίσει το ψωμί. Μετά, έπαιρνε μία βρεγμένη πάνα, την «πανιάρα» όπως την λέγαμε και καθάριζε καλά τη βάση του φούρνου για να ρίξει μετά τα καρβέλια που είχε ζυμώσει. Έφερνε την πινακωτή με τα ψωμιά, τα έβαζε ένα-ένα πάνω στο ξύλινο φτυάρι του φούρνου και τα έριχνε με προσοχή μέσα. Μετά, έκλεινε την πόρτα, ενώ εσωτερικά στην άκρη έβαζε τα κάρβουνα για να διατηρούν ζεστή την θερμοκρασία και «έρθει» πιο νωρίς το ψωμί.
Η Μεγάλη Παρασκευή ξεκινούσε με τρεις κουταλιές ξύδι, που έδωσαν στον Χριστό να πιει όταν είπε ότι διψά. Ήταν και η ημέρα που δεν κάναμε τίποτα. Ούτε τα πιάτα δεν πλένονταν. Το ράδιο έπαιζε μόνο ύμνους και όχι τραγούδια. «Σήμερα έχουμε πένθος. Πέθανε ο Χριστός. Άμα πεθάνω εγώ θα βάζεις τραγούδια;», έλεγε η γιαγιά και ευλαβικά τηρώ τον λόγο της μέχρι και σήμερα. Επίσης, δεν τρώγαμε ούτε λάδι, με το μενού να περιλαμβάνει πατάτες βραστές, τομάτες και μανεστράκι χωρίς λάδι.
Ήταν και η ημέρα που όλο το χωριό θα το έβρισκες στο νεκροταφείο. Καθάριζαν τους τάφους, τους ασβέστωναν, πήγαιναν λουλούδια. «Η Μεγάλη Παρασκευή είναι αφιερωμένη στους νεκρούς», έτσι έλεγε η γιαγιά μου. Το πρωί ήταν η Αποκαθήλωση και παραδοσιακά μετά πηγαίναμε να ψωνίσουμε καλά ρούχα για το βράδυ της Ανάστασης. Το βράδυ ήταν η περιφορά του Επιταφίου, με τα κορίτσια να ντύνονται μυροφόρες και τα αγόρια παπαδάκια.
Προτάσεις για καλό φαγητό στην εξοχή: Πού να πάτε
Το Πάσχα των παιδικών μας χρόνων: Η προετοιμασία για την Ανάσταση
Και ερχόταν το Μεγάλο Σάββατο. Η ημέρα που όλα τα σπίτια προετοιμάζονταν για το βράδυ της Ανάστασης. Από νωρίς το μεσημέρι ξεκινούσαν οι προετοιμασίες για το αναστάσιμο τραπέζι. Καθαρίζαμε τις συκωταριές για την μαγειρίτσα ή τα γαρδουμπάκια, η καρυδόπιτα ή το γαλακτομπούρεκο έμπαιναν στον φούρνο, ενώ από το απόγευμα οι μεγάλοι ετοίμαζαν το αρνί για την Κυριακή του Πάσχα.
Το βράδυ έφτανε και στην τηλεόραση έπαιζε «Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ», καθώς ετοιμαζόμασταν για την εκκλησία. Φορούσαμε τα καλά μας ρούχα με μεγάλο ενθουσιασμό - ε, θα ήταν και το κορίτσι ή το αγόρι που μας άρεσε - και περιμέναμε να δείξουμε τη λαμπάδα μας. Παίρναμε κοντά και τα χάρτινα φαναράκια και φεύγαμε για την εκκλησία. Το μόνο που δεν έχει αλλάξει από τότε μέχρι και σήμερα, είναι η συνήθεια να πηγαίνουμε 10 λεπτά πριν την Ανάσταση και να φεύγουμε με το που λέει ο παπάς το «Χριστός Ανέστη». Το μόνο «έθιμο» που τηρούμε ευλαβικά!
Ώρα για φαγητό μέχρι σκασμού
Και φτάσαμε στην Κυριακή του Πάσχα που ξεκινούσε από νωρίς με τραγούδια, χαρές και φαγητό μέχρι σκασμού. Το πρωινό περιλάμβανε τσουρέκι, κουλούρια με γάλα και σοκολατένιο αυγό αν είχε περισσέψει από το βράδυ. Μετά ακολουθούσε το κοκορέτσι που έβγαινε νωρίτερα. Μέχρι το μεσημέρι, τα παιδιά παίρναμε σβάρνα την γειτονιά. Τα οικογενειακά τραπέζια τότε, ήτα αδέλφια, ξαδέλφια, γιαγιάδες, παππούδες.
Μετά το φαγητό σέρβιραν το γλυκό και κάπου εκεί ξεκινούσε η μάχη του παγωτού. Παραδοσιακά το Πάσχα τρώγαμε το πρώτο παγωτό της χρονιάς. Την περιμέναμε πώς και πώς αυτή την ημέρα. Αλλά με γκρίνια μεγάλη, αφού όλες οι μανάδες -λες και ήταν συνεννοημένες - φώναζαν να μην φάμε γιατί ήταν τα περσινά που είχαν περισσέψει! Αλλά εννοείται πως δεν ακούγαμε και πηγαίναμε στο μπακάλικο για το πρώτο μας παγωτό.
Το απόγευμα ήταν η λειτουργία της Αγάπης, από τις ωραιότερες της Εκκλησίας. Φορούσαμε πάλι τα καλά μας, καίγαμε ξανά την λαμπάδα και μετά την αφήναμε στην εκκλησία. και κάπως έτσι, έκλεινε η εβδομάδα, η οποία γι' ακόμα μία χρονιά μάς είχε γεμίσει με εμπειρίες και αναμνήσεις που μας συντροφεύουν μέχρι και σήμερα. Κάπως έτσι ήταν το Πάσχα των παιδικών μας χρόνων. Σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Καλύτερη ή χειρότερα θα το κρίνει ο καθένας μόνος του. Το σίγουρο είναι πως αναπολώ εκείνες τις αυθεντικές και συνάμα στιγμές.
Χριστός Ανέστη, χρόνια πολλά σε όλους!
Ταξίδια στην Ελλάδα
Τι δείχνει το όνομά σου για την προσωπικότητά σου
Μακροζωία : Τα μυστικά της ζωής, της διατροφής και τα διάσημα πανηγύρια
