Η ιστορία των φάρων στην Ελλάδα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πλούσια ναυτική παράδοση της χώρας, που εκτείνεται από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας. Οι φάροι, ως οδηγοί των ναυτικών στα επικίνδυνα περάσματα, έχουν διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στην ασφάλεια της ναυσιπλοΐας. Πάνε να γνωρίζουμε την ιστορία ενός ιδιαίτερου φάρου, του φάρου της Παραπόλας και μετά θα ακολουθήσει ένα σύντομο αλλά περιεκτικό ταξίδι στους φάρους της Ελλάδας.
→ Πέντε φάροι της Ελλάδας που μοιάζουν βγαλμένοι από μυθιστόρημα
Φάρος της Παραπόλας: Η ιστορία του
Ο φάρος της Παραπόλας, γνωστός και ως φάρος της Βελοπούλας, βρίσκεται σε ένα μικρό νησί στο Μυρτώο Πέλαγος, μεταξύ των Σπετσών και της βραχονησίδας Φαλκονέρα. Η κατασκευή του ολοκληρώθηκε το 1884, με σκοπό να καθοδηγεί τα πλοία που διέρχονταν από αυτήν τη θαλάσσια περιοχή, η οποία χαρακτηρίζεται από ισχυρούς ανέμους και επικίνδυνα ρεύματα. Ο πέτρινος πύργος του φάρου έχει ύψος 10 μέτρα και το εστιακό του ύψος φτάνει τα 12 μέτρα.
Το νησί αρχικά ονομαζόταν Βελοπούλα, προερχόμενο από την ιταλική ονομασία Bello polo, όπως αναφέρεται σε παλαιούς ναυτικούς χάρτες. Με την έναρξη λειτουργίας του φάρου, το νησί απέκτησε και το όνομα Παραπόλα. Η επικρατέστερη εκδοχή για την προέλευση αυτού του ονόματος συνδέεται με τους φαροφύλακες, οι οποίοι, κατά τη διάρκεια θαλασσοταραχής, φώναζαν με αγωνία «παρ' απ' όλα» στα πληρώματα των πλοίων της Υπηρεσίας Φάρων που προσπαθούσαν να προσεγγίσουν το νησί για ανεφοδιασμό. Αυτή η φράση, που εξέφραζε την επιμονή τους να συνεχίσουν παρά τις αντίξοες συνθήκες, κατέληξε να δώσει το όνομά της στο νησί και στον φάρο.
Πώς γινόταν ο ανεφοδιασμός
Ο ανεφοδιασμός του φάρου αποτελούσε μια δύσκολη και επικίνδυνη διαδικασία. Τα πλοία της Υπηρεσίας Φάρων έπρεπε να προσεγγίσουν το νησί σε συνθήκες συχνά αντίξοες, με ισχυρούς ανέμους και θαλασσοταραχή. Οι φαροφύλακες, απομονωμένοι στο νησί, εξαρτώνταν απόλυτα από αυτούς τους ανεφοδιασμούς για την επιβίωσή τους και για τη λειτουργία του φάρου. Η διαδικασία απαιτούσε εξαιρετική ναυτική δεξιότητα και θάρρος, καθώς η προσέγγιση στο νησί ήταν επικίνδυνη λόγω των απόκρημνων ακτών και των ισχυρών ρευμάτων.
Σήμερα, ο φάρος της Παραπόλας αποτελεί σημαντικό κομμάτι της ναυτικής μας κληρονομιάς. Αν και η τεχνολογία έχει εξελιχθεί και οι μέθοδοι ναυσιπλοΐας έχουν βελτιωθεί, ο φάρος συνεχίζει να στέκεται ως μνημείο της ανθρώπινης προσπάθειας να δαμάσει τη θάλασσα και να εξασφαλίσει ασφαλείς θαλάσσιες διαδρομές. Η ιστορία του φάρου της Παραπόλας μας υπενθυμίζει τις προκλήσεις που αντιμετώπισαν οι φαροφύλακες και οι ναυτικοί του παρελθόντος, καθώς και τη σημασία της αφοσίωσης και του θάρρους τους.
→ Πώς βγήκαν 21 ονόματα ελληνικών νησιών – Τι ακριβώς σημαίνουν
Η ιστορία των Φάρων της Ελλάδας
Η έννοια του φάρου εμφανίζεται ήδη από την αρχαιότητα. Ο πιο διάσημος αρχαίος φάρος ήταν ο Φάρος της Αλεξάνδρειας, κατασκευασμένος τον 3ο αιώνα π.Χ. στη νησίδα Φάρος, από τον αρχιτέκτονα Σώστρατο τον Κνίδιο. Με ύψος περίπου 157 μέτρα, θεωρείται ένα από τα Επτά Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου. Η ονομασία «φάρος» προέρχεται από τη συγκεκριμένη νησίδα, και έκτοτε χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα κτίσματα που καθοδηγούν τα πλοία.
Στην Ελλάδα, η ανάπτυξη ενός οργανωμένου φαρικού δικτύου ξεκίνησε μετά την Επανάσταση του 1821. Σύμφωνα με την προφορική παράδοση, ο πρώτος φάρος του νεοσύστατου ελληνικού κράτους κατασκευάστηκε στην Αίγινα το 1827, όταν ο Ιωάννης Καποδίστριας την όρισε ως πρωτεύουσα. Ακολούθησαν οι φάροι στις Σπέτσες και στην Κέα το 1831. Το 1834, κατασκευάστηκε ο φάρος στο Γαϊδουρονήσι της Σύρου, ο οποίος, με ύψος περίπου 29 μέτρα, είναι ο ψηλότερος του ελληνικού δικτύου.
Η πρώτη οργανωμένη προσπάθεια για τη δημιουργία φαρικού δικτύου έγινε επί βασιλείας Όθωνα, με το Βασιλικό Διάταγμα του 1834 «Περί Οργανισμού Λιμενίων Αρχών», όπου οι αξιωματικοί των λιμένων ορίστηκαν υπεύθυνοι για τη μέριμνα των φάρων. Μέχρι το 1863, το δίκτυο αριθμούσε 29 φάρους και φανούς. Με την προσάρτηση των Ιονίων Νήσων το 1864, προστέθηκαν άλλοι 15 φάροι, που είχαν κατασκευαστεί από τη Μεγάλη Βρετανία. Το 1887, επί πρωθυπουργίας Χαριλάου Τρικούπη, ψηφίστηκε ο νόμος «περί συστάσεως ταμείου φάρων», δίνοντας νέα ώθηση στην ανάπτυξη του δικτύου.
Σήμερα, το ελληνικό φαρικό δίκτυο περιλαμβάνει περίπου 1.600 «πυρσούς», καθιστώντας το ένα από τα μεγαλύτερα και πιο οργανωμένα παγκοσμίως. Από αυτούς, οι 144 είναι πέτρινοι φάροι, κατασκευασμένοι κυρίως στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα. Κάθε φάρος έχει τη δική του μοναδική ιστορία και αρχιτεκτονική.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο φάρος Τουρλίτης στην Άνδρο, ο μοναδικός στην Ελλάδα που είναι χτισμένος πάνω σε βράχο μέσα στη θάλασσα. Κατασκευάστηκε το 1887, καταστράφηκε κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και ανακατασκευάστηκε το 1994. Ιδιαίτερος είναι και ο φάρος Ντάνα, ο τετράγωνος και εντυπωσιακός φάρος της Ελλάδας που βρίσκεται στον Πόρο.
Άλλος εντυπωσιακός φάρος είναι αυτός στο ακρωτήριο Ταίναρο, στο νοτιότερο άκρο της ηπειρωτικής Ελλάδας, χτισμένος σε περιοχή που οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν πύλη προς τον Άδη. Επίσης, ο φάρος στο Δουκάτο της Λευκάδας, στέκεται επιβλητικά σε γκρεμό 60 μέτρων πάνω από το Ιόνιο Πέλαγος.
Οι φάροι της Ελλάδας δεν είναι απλώς ναυτικά βοηθήματα, αλλά και μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς. Αποτελούν πόλο έλξης για ταξιδιώτες που επιθυμούν να ανακαλύψουν την ιστορία τους και να απολαύσουν τη μοναδική τους ομορφιά. Πολλοί από αυτούς είναι επισκέψιμοι, προσφέροντας μοναδικές εμπειρίες και πανοραμικές θέες. Η διατήρηση και ανάδειξή τους αποτελεί χρέος προς την ιστορία και τη ναυτική παράδοση της χώρας.
Ταξίδια στην Ελλάδα
→ Τα αρχαία τρίγωνα της Ελλάδας: Ταξίδια μυστηρίου και απαράμιλλης ομορφιάς
→ Το παιδί και το δελφίνι: Το ελληνικό νησί στο οποίο γυρίστηκε η Χολιγουντιανή επιτυχία
→ Σαλαμίνα: Το σπίτι με την σπουδαία ιστορία και τον ξεχωριστό ιδιοκτήτη
Ακολουθήστε το exploringgreece.tv σε Facebook και Instagram
Κάντε κλικ στο Google News του Εxploringgreece.tv και πατήστε το κουμπί «Ακολουθήστε» για να ταξιδεύετε στην Ελλάδα
