Η Πάτμος έχει συνδέσει άρρηκτα το όνομά της με ένα από τα πιο γνωστά σπήλαια στον κόσμο που υπάρχει στο νησί. Το Σπήλαιο της Αποκάλυψης. Εκεί έγραψε την «Αποκάλυψη» ο Άγιος Ιωάννης Θεολόγος, μαθητής του Ιησού Χριστού και ευαγγελιστής, όταν έφτασε το 95 μ.Χ. στην Πάτμο, όντας εξόριστος του Ρωμαίου αυτοκράτορα Δομιτιανού.
Ένα παγκόσμιο σύμβολο Χριστιανισμού
Τοποθετημένο στο λόφο μεταξύ της Σκάλας και της Χώρας, το Ιερό Σπήλαιο της Αποκάλυψης είναι ένα από τα σημεία αναφοράς όχι μόνο της Πάτμου, αλλά του χριστιανισμού παγκοσμίως. Όπως καταθέτει ο ίδιος ο Ιωάννης, δεν φτάνει στην Πάτμο ως ένας εξόριστος ηττημένος ή ένας πολιτικός κρατούμενος σε καιρούς χαλεπούς. Φτάνει ως εξόριστος «εν πνευματική αποστολή», συνεχίζοντας να μεταλαμπαδεύει το Λόγο και την Ουσία του Θεού.
Σύμφωνα, λοιπόν, με τη χριστιανική παράδοση, κατά τη διάρκεια της διαμονής του Ιωάννη στο σπήλαιο, σκίστηκε ο βράχος, και μέσα από τρεις μικρότερες σχισμές. Αυτές συμβολίζουν την Αγία Τριάδα. Τότε ακούστηκε η φωνή του Θεού, που υπαγόρεψε στον Ιωάννη το Ιερό Βιβλίο της Αποκάλυψης. Ενδέχεται στο ίδιο μέρος να πραγματοποιήθηκε και η συγγραφή του 4ου κατά Ιωάννη Ευαγγελίου.
Πρόκειται για ένα μέρος που όταν το επισκεφθείς νιώθεις μια μοναδική κατάνυξη και γαλήνη. Πλέον το Ιερό Σπήλαιο της Αποκάλυψης έχει διαμορφωθεί σε λατρευτικό χώρο, όπου δίνεται η δυνατότητα στον προσκυνητή να δει πού γράφτηκε η Αποκάλυψη. Ν' αγγίξει την τριπλή σχισμή στο βράχο. Να επεξεργαστεί το σημείο στο οποίο αναπαυόταν ο Ευαγγελιστής. Ν' αγγίξει τα κοιλώματα στον βράχο από όπου πιανόταν για να σηκωθεί. Επίσης έχει δημιουργηθεί σε ύψος ανθρώπινου αναστήματος το αναλόγιο του Προχόρου.
Το Σπήλαιο περιβάλλεται από τη Μονή της Αποκάλυψης με αυλές γεμάτες λουλούδια, κελιά και παρεκκλήσια.
Η Ιερά Μονή, Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO
Αξίζει να σημειωθεί πως η Ιερά Μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου ιδρύθηκε το 1088 στην Χώρα της Πάτμου, ενώ το 1999 κηρύχθηκε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO.
Η βιβλιοθήκη της Μονής είναι ένα πραγματικό αριστούργημα καθώς είναι από τις ελάχιστες μοναστηριακές βιβλιοθήκες που έφτασαν έως τις ημέρες χωρίς να καταστραφεί ολοσχερώς το περιεχόμενό τους. Είναι από τις λίγες βιβλιοθήκες που αν και συγκροτήθηκε τον 11ο αιώνα, μετά το Σχίσμα, ωστόσο περιέχει υλικό από την περίοδο πριν το Σχίσμα. Αποτελείται κυρίως από ελληνικά χειρόγραφα. Οι βασικότερες ομάδες χειρογράφων αφορούν στα κείμενα της Αγίας Γραφής. Χαρακτηριστικό είναι πως διασώζει τα παλιότερα Κοντακάρια με ύμνους του Ρωμανού του Μελωδού.
