Νέα Φιλαδέλφεια: Οι κρυφές και φανερές της χάρες

Η Νέα Φιλαδέλφεια ήταν πάντα πολλά περισσότερα από ένα τυπικό μικρό (προς μέσο) αστικό προάστιο με την βούλα της γειτονιάς των προσφύγων. Τη τελευταία δεκαετία που η περιοχή έχει αναπτύξει τη δική της εκλεκτική και ανθούσα πιάτσα εστίασης και διασκέδασης, οι χάρες της Φιλαδέλφειας και η ιστορία της αναδείχθηκαν σε μεγάλο βαθμό.

Το εγκαταλελειμμένο κτήριο της Αττικής που κάποτε έβγαζε τον «χρυσό» των υφασμάτων

Νέα Φιλαδέλφεια: Ξεκίνημα με ιστορία

Οι πρώτοι πρόσφυγες, εγκαταστάθηκαν εδώ το 1927, όταν μια φωτιά στους Αμπελόκηπους κατέστρεψε τα σπίτια τους, στην ουσία παράγκες. Τα νέα τους σπίτια «Στα Φιλαδέλφεια» όπως αποκαλούσαν τότε την περιοχή, ήταν με κεραμοσκεπές και μικρό κήπο το καθένα. Τα πρώτα χρόνια ήταν πολύ δύσκολα, χωρίς ρεύμα, ύδρευση, σχολεία, δρόμους, πλατείες ή συγκοινωνία. Όσο για το όνομα «Νέα Φιλαδέλφεια» ήρθε το 1932 ως φόρος τιμής στη Φιλαδέλφεια της Μικράς Ασίας.

Και μπορεί από τη δεκαετία του ’80 και μετά η περιοχή να άρχισε να δίνει, ειδικά στο κέντρο της και γύρω από την καρδιά του άλσους, μια εικόνα πιο…. καλοζωισμένης και εύρωστης περιοχής στην κοινή συνείδηση των πολιτών της, στην ουσία όμως η Φιλαδέλφεια παραμένει η προσφυγούπολη που…«γεννήθηκε» και ας μην είναι πια μια 100% λαϊκή συνοικία, όπως στην «Παριζιάνα» του Δαλιανίδη, όπου η Ρένα Βλαχοπούλου υποδυόταν την Πελαγία, μια ταπεινή μοδίστρα από τη Νέα Φιλαδέλφεια!

Οι κρυφές και φανερές χάρες της Νέας Φιλαδέλφειας

Φιλαδέλφεια σημαίνει Άλσος. Κατ’ αρχάς, είναι ένας σημαντικός πνεύμονας πρασίνου όχι μόνο για την Φιλαδέλφεια αλλά για όλη την Αττική μιας και καταλαμβάνει 420 στρέμματα. Η βλάστηση του είναι πολύ πυκνή και το «μενού» έχει απ’ όλα. Και πεύκα και κυπαρίσσια και χαρουπιές και ευκάλυπτους και πλατάνια. Τα μονοπάτια και οι περίπατοι είναι δεκάδες όπως και τα σημεία για να σταθείτε και τα παγκάκια. Τα μικρά ξέφωτα και τα τραπεζάκια είναι ουκ ολίγα και ανάλογα με τη στιγμή και την παρέα μπορείτε να επιλέξετε ανάμεσα στα πιο ήσυχα και απόμερα μέρη του άλσους και σε αυτά με περισσότερη βαβούρα, κόσμο, παιδάκια, νεανικές παρέες κτλ. Σημειώστε πως στο άλσος υπάρχει και ωραία παιδική χαρά και όργανα γυμναστικής.

Ο «άσος στο μανίκι» όμως αυτού του άλσους είναι ξεκάθαρα η μεγάλη τεχνητή λίμνη του, με τον μικρό ανεμόμυλο εντός της, μια εικόνα τόσο καρτποσταλική που στιγμιαία θα σας δώσει την αίσθηση πως βρίσκεστε κάπου πολύ μακριά από την πόλη. Η λίμνη (την οποία έχετε σίγουρα δει σε κάποια παλιά ελληνική ταινία) παραδόθηκε στους Φιλαδελφειώτες το 1966. Ακόμα πιο παλιό είναι το (πολύ περιποιημένο και όμορφο) θερινό σινεμά. Το «Σινέ Άλσος» έκανε τα εγκαίνια του το 1959 και έκτοτε, τα καλοκαίρια συγκεντρώνει σινεφίλ από όλη την Αθήνα. Στο άλσος λειτουργεί και μετεωρολογικός σταθμός της ΕΜΥ. Μάλιστα, σε ό,τι Κάποτε, σε αυτό το άλσος λειτουργούσε και ένας πολύ διάσημος ζωολογικός σταθμός (από το 1986 ως το 1995). Ο κήπος είχε φτάσει να έχει μέχρι και λιοντάρια και αρκούδες, και τα οποία όπως είπαμε κάποτε έβγαιναν και για παρέλαση στο πανηγύρι.

Ψαγμένη, ζωντανή και ποιοτική εστίαση και διασκέδαση. Τα τελευταία δέκα χρόνια, η Νέα Φιλαδέλφεια έχει μετατραπεί κυριολεκτικά σε Μέκκα της εστίασης και διασκέδασης στα κέντρο-βόρεια προάστια με κόσμο να συρρέει εδώ για τα όμορφα στέκια της από Νέα Ιωνία, Νέο Ηράκλειο, Πατήσια, Μεταμόρφωση, ακόμα και από το κέντρο. Στη Φιλαδέλφεια θα δοκιμάσετε από όλα-και περιποιημένο κεμπάπ στα δεκάδες ανατολίτικα της περιοχής και ποτό και πολύχρωμα cocktails στα κεφάτα μπαράκια της. Τα τελευταία χρόνια η γειτονιά έχει αποκτήσει ένα σωρό στέκια: μεζεδοπωλεία με αυλές, ethnic εστιατόρια, δροσερά καφέ, ζαχαροπλαστεία, ο μπαξές έχει πραγματικά από όλα. Σημειώστε μερικά που σας συστήνουμε με τα μάτια κλειστά- το μεζεδοπωλείο byraki στην οδό Νικολάου Τρυπιά 41 με πολύ νόστιμα μεζεδάκια από ντόπια προϊόντα Πελοποννήσου και Κρήτης και με ποιοτική ρακί. Ωραιότατο μεζεδοπωλείο είναι και οι ακριβώς διπλανές Μέλισσες επίσης παρείστικες και νεανικές και με πολύ νόστιμα πιάτα.

Mimosa- Νέα Φιλαδέλφεια — Mimosa / Πηγή φωτογραφίας: facebook.com/mimosatheneighborhoodbistrot

Οι Φιλαδελφειώτες τρώνε χειροποίητη pizza αλλά και φρέσκα και ξηρά ζυμαρικά –σε πολύ δημιουργικές και ευφάνταστες συνταγές- στο Pastabar (στη Λεωφόρο Δεκελείας 136) και τρώνε «νέας γενιάς» σουβλάκια στους Σουβλάκες εδώ όπου τα σουβλάκια «δέχονται» 8 διαφορετικές χειροποίητες σως και δροσερές πράσινες σαλάτες (Δεκελείας 57). Τα cocktails τους οι λόκαλς τα πίνουν στο Barsol, όπως και όλων των ειδών τους καφέδες αλλά και μερικά νοστιμότατα finger food εδέσματα (πλατεία Πατριάρχου 4). Σημείο συνάντησης είναι και η Mimosa, ένα πράσινο μπιστρό με σούπερ τονωτικά brunch και μετά καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας με σούπερ θρεπτικά και vegan καλούδια (Εφέσσου 26 & Μουδανίων). Αγαπητό ραντεβού για ποτό είναι και το Old Dog, σε έναν industrial και ατμοσφαιρικό χώρο στη Σαρδέων 6. Γενικά όμως, τα παραπάνω είναι μόνο ψήγματα ανάμεσα στα πολλά σημεία της πολύ σύγχρονης και με προσωπικότητα εστίασης και διασκέδασης στη Νέα Φιλαδέλφεια.

Το επικό πανηγύρι της Πρωτομαγιάς. Μπήκε δυναμικά στον χάρτη και άρχισε να γίνεται πασίγνωστο τη δεκαετία του ’80. Τότε, οι θεατές έβλεπαν μέχρι και παρέλαση ζώων από τον Ζωολογικό Κήπο του Άλσους (σ.σ. μέχρι κάποτε ήταν από τους μεγαλύτερους για όσο διάστημα λειτουργούσε στην Ελλάδα). Για τους ίδιους τους Φιλαδελφειώτες το θέαμα ήταν φαντασμαγορικό κι άχαστο. Μέσα στα θεάματα που έβλεπαν οι κάτοικοι ήταν και μια γυναίκα μέσα κλουβί η οποία μεταμορφωνόταν μαγικά σε γορίλα! Τρόμαζαν μέχρι κι οι πέτρες. Πια, κάθε φορά που η Φιλαδέλφεια έχει το πανηγύρι της- ξεκινάει δύο ημέρες πριν από την Πρωτομαγιά- κλείνουν οι δρόμοι από το ύψος της Αχαρνών μέχρι τις παρυφές του Άλσους. Η Δεκελείας, η κεντρική λεωφόρος της Νέας Φιλαδέλφειας γεμίζει με πάγκους που πωλούν ο, τι μπορείτε να φανταστείτε- από ρούχα και εσώρουχα με το κιλό μέχρι καταπληκτικά χειροποίητα διακοσμητικά και κοσμήματα, γλυκά, φαγητά και φα-ντα-στι-κά σουβλάκια καλαμάκια. Ακόμα: συναυλίες, δρώμενα, μίνι λούνα παρκ και γενικώς εμπειρία που πρέπει να ζήσετε μια φορά από κοντά.

Το φλερτ με την Εθνική Οδό. Η μια άκρη της Νέας Φιλαδέλφειας «ακουμπάει» στην Εθνική Οδό και το στίγμα από αυτή την γειτνίαση είναι εμφανές σε διάφορες πλευρές της πόλης. Ένα παράδειγμα το (κάποτε) πολυκλαδικό Λύκειο που μαζί και με τα νυχτερινά και τεχνικά λύκεια που στέγαζε, δημιουργούσαν μια κατάσταση τσαμπουκαλεμένη και undergroung στη Νέα Φιλαδέλφεια. Κάποτε, εδώ, 1.500 μαθητές δημιουργούσαν το έδαφος για κινητοποιήσεις – με τους μαθητές να κλείνουν την Εθνική τις περιόδους των καταλήψεων- και εκδηλώσεις αλλά και να δίνουν τον τόνο όλης της πρωτοπορίας όπως εκφραζόταν μέσα από τα σχολεία. Και η «προμετωπίδα» της Φιλαδέλφειας έχει και άλλα σε αυτό το ύψος της εθνικής οδού, όπως την εκκλησία Αγία Μαρίνα, μια από τις πιο μεγάλες εκκλησίες του δήμου ή τη μεγάλη αντιπροσωπεία αυτοκινήτων Renault η οποία έχει ρημάξει πια ολόκληρη και δεν έχει απομείνει τίποτα άλλο πέρα από τον (εντυπωσιακό) σκελετό του κτιρίου.

Πάρκα Αττικής: Πέντε προτάσεις για να ξεφύγεις μέσα στην πόλη

Νέα Φιλαδέλφεια: Εκεί που χτυπάει η καρδιά της ΑΕΚ

Φιλαδέλφεια: μάνα μεγάλων αθλητών. Ένας από αυτούς ο Απόστολος Κόντος. Αγωνιζόταν στη θέση σμολ φόργουορντ και υπήρξε ένας από τους κορυφαίους Έλληνες καλαθοσφαιριστές στη θέση αυτή, όντας ένας από τους καλύτερους σουτέρ και σκόρερ. Αγωνίστηκε στον Ιωνικό Νέας Φιλαδέλφειας και στον Παναθηναϊκό Το 1969, η μεταγραφή του στους πράσινους είχε στοιχίσει τότε 500.000 δραχμές και είχε αποτελέσει είδηση. Το 1982 με δύο δικές του βολές απέναντι στην ΤΣΣΚΑ. ο Παναθηναϊκός προκρίθηκε στους έξι του Κυπέλλου Πρωταθλητριών. Στη συνέχεια, ανέλαβε προπονητής της ΑΕΚ για τη σεζόν 1993–94. Πριν από μερικά χρόνια ο κάποτε κορυφαίος μπασκετμπολίστας έθεσε και υποψηφιότητα για δήμαρχος της Νέας Φιλαδέλφεια και εκλέχθηκε τελικά δημοτικός σύμβουλος. Τον Ιούλιο του 2020 το κλειστό γυμναστήριο της Νέας Φιλαδέλφειας μετονομάστηκε σε «Απόστολος Κόντος» έπειτα από πρόταση του Δημάρχου Νέας Φιλαδέλφειας – Νέας Χαλκηδόνας. Άλλος γνωστός αθλητής της (ποδοσφαιρικής) ΑΕΚ και Φιλαδελφείωτης είναι ο Λύσανδρος Γεωργαμλής, ο οποίος ξεκίνησε την επαγγελματική του καριέρα το 1980 ως αμυντικός, προερχόμενος από τις ακαδημίες του συλλόγου στις οποίες είχε ενταχθεί το 1974, καθώς εκείνη την εποχή το "φυτώριο" της ΑΕΚ ήταν σε μεγάλη ακμή- βλ. τον συναθλητή του Γεωργαμλή Στέλιο Μανωλά. Τον Νοέμβριο του 2008 και όταν πια είχε τελειώσει η ποδοσφαιρική του καριέρα ο Γεωργαμλής έγινε βοηθός προπονητή στην ΑΕΚ, δίπλα στον Ντούσαν Μπάγεβιτς.

Νέα Φιλαδέλφεια=ΑΕΚ. Η ΑΕK είναι…τα ιερά και τα όσια των Φιλαδελφειωτών και τις δεκαετίες που μπήκε λουκέτο στο στάδιο Νίκος Γκούμας και το γήπεδο άρχιζε να ρημάζει κάνοντας βουβές τις Φιλαδεφειώτικες Κυριακές που κάποτε «ζούσαν και ανέπνεαν» για τα ματς του κιτρινόμαυρου δικέφαλου, οι Φλαδελφειώτες τα …έβαψαν μαύρα. Πια, το υπέρ σύγχρονο γήπεδο «Αγιά Σοφιά» είναι πλέον και επίσημα γήπεδο μετά την τοποθέτηση του στεγάστρου, με το έργο να έχει μπει στα τελευταία στάδια κατασκευής του. Η ΑΕΚ αναμένεται να μπορέσει να παίξει αγώνες στο νέο της γήπεδο τη νέα ποδοσφαιρική σεζόν 2022 – 2023.

4+1 πεζόδρομοι για απολαυστικές βόλτες στο κέντρο

Η... άλλη Νέα Φιλαδέλφεια

Σεισμική Φιλαδέλφεια. Στους πρόποδες της Πάρνηθας καθώς βρίσκεται, η Φιλαδέλφεια ταρακουνήθηκε πολύ, πολύ γερά στον σεισμό του 1999 αφού βρισκόταν στο επίκεντρο του. Μάλιστα, σε εκείνον τον μεγάλο για την Αθήνα σεισμό, η Φιλαδέλφεια έχασε ένα μεγάλο κομμάτι του προσφυγικού συνοικισμού της, ενώ πολλά παλιά κτίρια υπέστησαν ζημιές και κατεδαφίστηκαν. Την πιο τρομερή και χαρακτηριστική εικόνα από εκείνη την μεγάλη περιπέτεια που έζησε τότε η περιοχή, έδωσε η κατάρρευση μιας ολόκληρης πολυκατοικίας στην οδό Πίνδου. Το ισόγειό της στέγαζε ένα super market το οποίο θάφτηκε ολόκληρο κάτω από τα συντρίμμια. Η δε πολυκατοικία από πάνω του κόπηκε κυριολεκτικά στη μέση, δίνοντας μια απίστευτα αλλόκοτη και θλιβερή εικόνα, με έπιπλα, ρούχα και τα αντικείμενα που έχει κάθε σπίτι, να χάσκουν έκθετα στα μάτια των Φιλαδελφειωτών που τα αντίκριζαν. Τελικά επτά Φιλαδελφειώτες έχασαν τη ζωή τους σε αυτό που μετά το σεισμό έμοιαζε με χάρτινο κατεδαφισμένο πύργο.

Σπίτια-μάρτυρες του προσφυγικού συνοικισμού. Ο προσφυγικός συνοικισμός της Νέας Φιλαδέλφειας αποτελεί ένα από τα ελάχιστα παραδείγματα οργανωμένης πολεοδόμησης στην Ελλάδα. Σχεδιάστηκε ως garden city (σπιτάκια χτισμένα γύρω από το πράσινο) και ακόμα διατηρεί εμφανή τα χαρακτηριστικά του (όπου έχει μείνει όρθιος). Η Φιλαδέλφεια φιλοξενεί ακόμα, συγκροτήματα εργατικών κατοικιών, εξαιρετικά δείγματα μοντερνισμού με ποιοτικούς δημόσιους χώρους αλλά και διώροφα συγκροτήματα κατοικιών τα οποία σχεδιάστηκαν από τον γνωστό και σημαντικό αρχιτέκτονα Άρη Κωνσταντινίδη. Τα τελευταία, είναι και από τις αυθεντικότερες προσπάθειες προσαρμογής των αρχών της μοντέρνας πολεοδομίας στη μεταπολεμική Ελλάδα.

Φιλαδέλφεια είσαι καμίνι. Λένε ότι η Φιλαδέλφεια τα καλοκαίρια είναι τόσο ζεστή, η πιο ζεστή αθηναϊκή συνοικία μάλιστα, επειδή είναι… «γούβα» (το υψόμετρο της είναι μόλις 110 μ.). Στις 26 Ιουνίου 2007 ο σταθμός της ΕΜΥ στη Φιλαδέλφεια σημείωσε 47.5 °C, τιμή η οποία ενδέχεται και να είναι ευρωπαϊκό ρεκόρ για τον μήνα Ιούνιο. Σύμφωνα με την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία στη Φιλαδέλφεια σημειωνόταν η υψηλότερη μέση μέγιστη θερινή θερμοκρασία στην Επικράτεια την περίοδο 1955-1997.