Μπορεί να έχει σχέση μια Μπαρουταποθήκη με τη Δημητσάνα; Ναι, είναι η απάντηση επί της αρχής και πάμε να δούμε τι είχε συμβεί σε ένα από τα πιο γνωστά και φημισμένα τουριστικά χωριά της Πελοποννήσου. Ένας προορισμός που αποτελεί πόλο έλξης επισκεπτών όλες τις εποχές του χρόνου και από όλα τα μέρη της Ελλάδας αλλά και του εξωτερικού. Η Δημητσάνα είναι το γραφικό χωριό της Αρκαδίας που πάει κόντρα στο ρεύμα. Κι ενώ όλοι γνωρίζουν την ομορφιά της, λίγοι είναι εκείνοι που ξέρουν και λεπτομέρειες της ιστορίας της. Και μπορεί να ξέρεις ότι είναι ένα ιστορικό χωριό αλλά γνωρίζεις άρα ότι αποτέλεσε τον τροφοδότη της Ελληνικής Επανάστασης με μπαρούτι και γιατί συνέβη αυτό; Οι πληροφορίες είναι αρκετές και ενδιαφέρουσες γι' αυτή την όμορφη και ιστορική γωνιά της Πελοποννήσου.
Το μακάβριο έκθεμα από την Επανάσταση του 1821 στο Μουσείο της Παλαιάς Βουλής
Δημητσάνα - Μπαρουταποθήκη: Ο ρόλος του χωριού στην Επανάσταση του 1821
Αρχικά λίγοι γνωρίζουν ότι η Δημητσάνα είχε μεγάλη παραγωγή νίτρου, βασικού συστατικού της πυρίτιδας. Αυτό, λοιπόν, το πλεονέκτημα θέλησαν να εκμεταλλευτούν οι Τούρκοι και οι Βενετοί, που κατά καιρούς ήλεγχαν τη συγκεκριμένη περιοχή και μόνο τυχαίο δεν είναι ότι οι Τούρκοι κατά τον 17ο αιώνα, κατασκεύασαν στην πόλη δημόσιο πυριτιδοποιείο. Παλαιότερες μαρτυρίες αναφέρουν ότι οι δύο πρώτοι μπαρουτόμυλοι της περιοχής, οι λεγόμενοι «δίδυμοι μύλοι των Λαμπαρδαίων» κατασκευάστηκαν και λειτουργούσαν στην περιοχή από το 1710, από τον Εθνομάρτυρα μητροπολίτη Ανανία Λαμπάρδη. Αυτή η κατάσταση αποτέλεσε, όμως, μεγάλο πλεονέκτημα και για τους Έλληνες, ιδιαίτερα την περίοδο της Επανάστασης.
Οι πυριτιδόμυλοι, λοιπόν, της Δημητσάνας προσέφεραν πολλά στην περίοδο εκεί μιας και παρήγαγαν τεράστιες ποσότητες μπαρουτιού, με τις οποίες προμηθεύονταν οι αγωνιστές. Υπήρχε και ένας ακόμη λόγος, όμως, και αυτός οφείλεται στο σημείο που βρίσκεται το συγκεκριμένο χωριό. Το απόκρημνο έδαφος του και το απομακρυσμένο σημείο του, αυτοί οι πυριτιδόμυλοι που είχαν κατασκευαστεί, λειτουργούσαν άφοβα, χωρίς να υπάρχει κίνδυνος να τους αντιληφθούν οι Τούρκοι και είτε να τους εκμεταλλευτούν είτε να τους καταστρέψουν. Σκεφτείτε, λοιπόν, ότι ούτε έναν ούτε δύο αλλά η παραγωγική μονάδα της πόλης αριθμούσε 14 τέτοιες εγκαταστάσεις.
Αυτός είναι και ο λόγος που κατά τη διάρκεια της Επανάστασης, οι Δημητσανίτες απέκτησαν φήμη δεξιοτεχνών πυριτιδοποιών. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, μάλιστα, αναφέρει πως αποφευγόταν η στρατολόγησή τους, για να μπορούν να επιδίδονται απερίσπαστοι στην παραγωγή μπαρουτιού.
Η ανακάλυψη από τους Τούρκους και η έξυπνη κίνηση ενός κατοίκου
Αν και προσπάθησαν πολλοί οι κάτοικοι, τελικά αποκαλύφθηκε ότι στη Δημητσάνα υπήρχαν μπαρουτόμυλοι. Μάλιστα, όταν αποκαλύφθηκε στον Τούρκο διοικητή της Τριπολιτσάς, ο ίδιος αποφάσισε να στείλει στο χωριό ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις για να ανακαλύψει τι πραγματικά συμβαίνει. Ένας έξυπνος κάτοικος της πόλης, λεγόμενος Θύμιος Μπόκας, κατάφερε με ένα τέχνασμα να τον καθυστερήσει και έτσι οι Δημητσανίτες μετακίνησαν το μπαρούτι από τις κρυψώνες που είχαν γνωστοποιηθεί στους Τούρκους, σε ασφαλή μέρη.
Αφού ο ανακριτής δεν βρήκε κάτι κατά την έρευνά του, σφράγισε, για τυπικούς λόγους, τους πυριτιδόμυλους και έφυγε από τη Δημητσάνα. Οι Δημητσανίτες πήγαν ένα βήμα παρακάτω τη σκέψη τους, όμως και για να αποτρέψουν τους Τούρκους να γκρεμίσουν τους μπαρουτόμυλους, τους προμήθευσαν με νοθευμένο μπαρούτι. Θα σκεφτεί κανείς γιατί το έκαναν. Η κίνησή τους είχε αποτέλεσμα μιας και η πυρίτιδα της Δημητσάνας θεωρήθηκε από τους Τούρκους πως ήταν κακής ποιότητας, και δεν τους ξαναενόχλησαν!
Η Δημητσάνα αποτελεί σήμερα ένα ζωντανό μουσείο ιστορίας που δεν γίνεται να μη σε ταξιδέψει στο παρελθόν αν βρεθείς εκεί. Αν βρεθείς σε αυτό το χωριό της Αρκαδίας μην παραλείψεις να δεις και άλλα ιστορικά αξιοθέατα όπως τις αντικριστές µονές Τιµίου Προδρόµου και Φιλοσόφου.
