Πηγαίνοντας προς τη Θεσσαλονίκη ή γενικά προς τη βόρεια Ελλάδα περνάς από διάφορα μέρη. Σε κάποια από αυτά μπορεί να μη δίνεις ιδιαίτερη σημασία και όμως πίσω κρύβονται συνήθως διάφορες ιστορίες. Ένα από τα αυτά τα μέρη το προσπερνάμε όταν κινούμαστε στην Εθνική Οδό χωρίς να κάνουμε ούτε μια στάση. Είναι η λίμνη Υλίκη που κάποτε βοήθησε να «ξεδιψάσει» η Αθήνα.
Η Υλίκη και η ιστορία της
Η Υλίκη είναι φυσική λίμνη στη Βοιωτία και η ένατη σε μέγεθος στην Ελλάδα. Βρίσκεται βόρεια της Θήβας, με όχθες απόκρημνες, στους πρόποδες των δυτικών προεκτάσεων του Πτώου Όρους και των ανατολικών του Μεσσαπίου. Θα τη δεις από το ύψος της Θήβας καθώς κινείσαι στην Εθνική Οδό Αθηνών – Λαμίας. Η έκτασή της αυξομειώνεται ανάλογα με τις κλιματολογικές συνθήκες. Ωστόσο κατά μέσο όρο καλύπτει σχεδόν 22 τετραγωνικά χιλιόμετρα και το μέγιστο βάθος της φτάνει τα 38,5 μέτρα. Η συνολική ποσότητα νερού (όταν είναι γεμάτη), ανέρχεται περίπου στα 663.000.000 κυβικά μέτρα.
Στα νερά της εντοπίζονται δεκάδες είδη ψαριών, ενώ κατά τους χειμερινούς μήνες φιλοξενεί και μεγάλο αριθμό πουλιών που έρχονται να ξεχειμωνιάσουν. Ένας από τους χαρακτηριστικότερους «θαμώνες» των νερών της είναι το ενδημικό είδος καλαμίθρα, το οποίο δεν εντοπίζεται πουθενά αλλού σε όλα τα Βαλκάνια. Στα νερά της Υλίκης ζει η Καλαμίθρα, ένα σπάνιο είδος ψαριού, μοναδικό σε όλα τα Βαλκάνια. Στην αρχαιότητα η Υλίκη λεγόταν Υλική (τονιζόταν στη λήγουσα) και πήρε το όνομά της από την πόλη
Ύλη, που ήταν κτισμένη στις όχθες της, όπως και η πόλη Ακραιφία.
Όταν η Υλίκη ξεδίψασε την Αθήνα
Αυτό που ξέρουμε οι περισσότεροι είναι ότι η λίμνη του Μαραθώνα είναι αυτή που διοχετεύει την Αθήνα με νερό. Ωστόσο, η Υλίκη έχει παίξει και αυτή σημαντικό ρόλο ειδικά τις δύσκολες περιόδους της υδροδότησης της πρωτεύουσας. Η Υλίκη με την πλούσια ιστορία δεν είναι, λοιπόν, απλώς μια λίμνη αλλά και μια παροχή νερού για τους κατοίκους των Αθηνών. Μέχρι περίπου το 1950 ο υδάτινος πλούτος της Υλίκης παρέμενε ανεκμετάλλευτος.
Κατασκευή διαύλου υδροληψίας στη λίμνη Υλίκη προς το αντλιοστάσιο Μουρικίου: έναρξη λειτουργίας της βυθοκόρου αμέσως μετά τη συναρμολόγησή της (1957-59) Πηγή φωτογραφίας: orchomenos.gr
Ωστόσο τα επόμενα χρόνια η Αθήνα άρχισε να έχει σοβαρό πρόβλημα με την υδροδότηση. Έτσι έπρεπε να βρεθεί άμεση λύση πέρα από αυτή της λίμνης του Μαραθώνα. Μετά από οργάνωση και μελέτες φτιάχτηκε ένα μεγάλο έργο. Το 1959 άρχισε να λειτουργεί σύνδεση παροχής νερού στην τεχνητή Λίμνη του Μαραθώνα από τη λίμνη Υλίκη. Η μεγάλη πληθυσμιακή ανάπτυξη της πρωτεύουσας δεν άφηνε άλλα περιθώρια έτσι κι αλλιώς. Καθιστούσε πλέον ανεπαρκή την ύδρευσή της αποκλειστικά από την πρώτη. Τα αποθέματα της λίμνης του Μαραθώνα δεν επαρκούσαν.
Η σήραγγα που κατασκευάστηκε μετέφερε τα νερά της Υλίκης στη τεχνητή λίμνη του Μαραθώνα, ενισχύοντας σημαντικά το υδροδοτικό σύστημα της πρωτεύουσας. Το έργο ήταν πολύ λειτουργικό και αποτελεσματικό. Ωστόσο δεν κατάφερε να λύσει το πρόβλημα μόνιμα και αυτό γιατί συνεχώς οι κάτοικοι στην Αθήνα αυξάνονταν. Η αύξηση του πληθυσμού των Αθηνών ξεπέρασε τις δυνατότητες των δύο λιμνών, ώστε από το 1981 το περισσότερο νερό για την ύδρευση της ελληνικής πρωτεύουσας προέρχεται από την τεχνητή Λίμνη του Μόρνου.
Μερικά χρόνια αργότερα, άρχισε να λειτουργεί το φράγμα και στον ποταμό Εύηνο της Αιτωλοακαρνανίας. Από το 1992 κι έπειτα, το νερό από τον Εύηνο μεταφέρεται πρώτα στην τεχνητή λίμνη του Μόρνου μέσω μιας ενωτικής σήραγγας μήκους 29,4 χλμ. και κατόπιν μέσω του υδραγωγείου φτάνει στην Αθήνα, έχοντας διασχίσει συνολικά 4 νομούς.
Η Υλίκη σήμερα
Αφού έχουν βρεθεί πλέον, άλλες λύσεις, η Υλίκη έχει πλέον επανακτήσει το σύνολο των υδάτων της και χρησιμοποιείται κυρίως για την άρδευση των γεωργικών καλλιεργειών. Πλέον η λίμνη λειτουργεί ως εφεδρική πηγή υδροληψίας της Αθήνας μόνο για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.
Την επόμενη φορά που θα κάνεις ένα ταξίδι προς τη βόρεια Ελλάδα και κινηθείς στην Εθνική Οδό. Θα συναντήσεις σπάνια είδη και πλούσια βλάστηση κυρίως υδρόβια βλάστηση. Θα δεις τοπία που σίγουρα δεν φανταζόσουν ότι θα δεις λίγα μέτρα μακριά από την Εθνική Οδό…
Πηγή εξωτερικής φωτογραφίας: el.wikipedia.org
Μονοήμερη στη Λίμνη Τσιβλού, δυο ώρες από την Αθήνα
