Η Αθήνα μπορεί στο σήμερα να μην είναι μια πόλη φημισμένη για την αρχιτεκτονική της, στο όχι πολύ μακρινό παρελθόν όμως, την κοσμούσαν κτίρια νεοκλασικού ρυθμού , που αποτελούσαν αν μη τι άλλο στολίδια της πρωτεύουσας. Στο πέρασμα των χρόνων όμως, άλλα στάθηκαν ακλόνητα στην θέση τους υπενθυμίζοντας μας την ένδοξη ιστορία τους ενώ άλλα δεν υπάρχουν στο σήμερα μένοντας χαμένα μα όχι ξεχασμένα στο παρελθόν. Πάμε λοιπόν να δούμε κάποια από τα κτίρια σταθμούς της Αθήνας, που μαθαίνουμε μόνο από αφηγήσεις.
Παλιά Αθήνα: Επαγγέλματα που χάθηκαν μέσα στο χρόνο
Κτίρια της Αθήνας που δεν υπάρχουν πια
Βίλα Μαργαρίτα
Η αποκαλούμενη ως «Βίλα Μαργαρίτα» ήταν μια στη κυριολεξία έπαυλη, που εκτεινόταν στην περιοχή των αμπελόκηπων. Χτισμένη στην έναρξη του 20ου αιώνα από έναν Βρετανό υπήκοο με Αρμενική καταγωγή, η όψη της την έκανε να μοιάζει με κάστρο ενός άλλου αιώνα με σαφείς γοτθικές επιρροές. Ο κήπος που περιέβαλλε το πάνω από 1.000 τμ. οικόπεδο της, ήταν κατάφυτος με φοίνικες και θάμνους δημιουργώντας ένα υπέροχο σκηνικό στη συμβολή της Λεωφόρου Μεσογείων με την Βασιλίσσης Σοφίας. Στα χρόνια που έρχονται, η ιδιοκτησία της αλλάζει χέρια κάνοντας αυτήν την φορά οικοδεσπότη της τον Ευστάθιο Λάμψα, κάτοχο της «Μεγάλης Βρετανίας», ο οποίος μάλιστα την βαφτίζει δίνοντας της το όνομα της θετής του κόρης Μαργαρίτας.
Την περίοδο της δικτατορίας σχέδια απαλλοτρίωσης πλήττουν τον κήπο της βίλας, αφού χρησιμοποιούν μεγάλο κομμάτι του για να πλατύνουν την Λεωφόρο Μεσογείων στην οποία βρίσκεται, ενώ για σύντομο χρονικό διάστημα περνά στην δικαιοδοσία της Κτηματικής Τράπεζας, ύστερα από πώληση της ιδιοκτήτριας. Η κατεδάφιση του κτιρίου, παρά τις έντονες διαμαρτυρίες πραγματοποιείται το 1972, αφού θεωρήθηκε κτίσμα που δεν μπορούσε να αποκαλεστεί διατηρητέο λόγω της μη παραδοσιακής αρχιτεκτονικής σκοπιάς του. Με αυτόν τον τρόπο το κέντρο της Αθήνας, έγινε κατά ένα πύργο φτωχότερο, αφού στην θέση του έχουν βρει στέγη τα γραφεία της Εθνικής Τράπεζας στο σήμερα.
Ξενοδοχείο Ακταίον
Το Ξενοδοχείο Ακταίον αποτελεί ένα από τα κτίρια ορόσημα του 20ου αιώνα, δίνοντας στο Νέο Φάληρο τον αέρα μιας ευρωπαϊκής αριστοκρατίας, βασισμένο στην ιδέα του επιχειρηματία και τραπεζίτη Ιωάννη Πεσμαζόγλου και εκτελεσμένο με τα σχέδια ενός εκ των μαθητών του σπουδαίου Τσίλερ. Το εμβληματικό αυτό ξενοδοχείο στοίχισε περίπου δύο εκατομμύρια για την κατασκευή του, την οποία επόπτευσαν ο ίδιος ο βασιλιάς, αλλά και εκπρόσωποι της πολιτικής σκηνής.
Το υπερπολυτελές «Ακταίον Παλλάς», όπως ονομάστηκε από τον ενοικιαστή του, είχε ούτε λίγο, ούτε πολύ 160 στον αριθμό δωμάτια, ενώ στον χώρο του λειτουργούσε καζίνο, εστιατόρια με διάσημους Γάλλους σεφ να επιμελούνται τα πιάτα, αλλά και αίθουσες για να παίζονται θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις, υπό τους ήχους της ορχήστρας του στόλου από την Ρωσία. Τα χρόνια που ακολούθησαν το «Ακταίον» γνώρισε μεγάλες στιγμές, με όλη την κοσμική Αθήνα να το έχει κάνει στέκι της.
Ο Μεσοπόλεμος όμως ήταν η αρχή του τέλους, αφού η παρακμή είχε αρχίσει να γίνεται ορατή, με την καταστροφή της Σμύρνης να του αλλάζει ταυτότητα λειτουργώντας πλέον ως τόπος διαμονής των προσφύγων, ενώ τα χρόνια πριν την έναρξη του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου το βρίσκουν να ψάχνει για ενοικιαστές. Ύστερα από την περίοδο της κατοχής αρχίζει να κατεδαφίζεται σταδιακά, ενώ εξαφανίζεται εντελώς απ’ το Αθηναϊκό τοπίο με εντολή του δημάρχου του Πειραιά Αριστείδη Σκυλίτση. Στην θέση που άλλοτε έστεκε ένα από τα σημεία συνάντησης της αφρόκρεμας της πόλης πλέον βρίσκεται το ιδιωτικό νοσοκομείο «Metropolitan».
Μέγαρο Παύλου Καλλιγά
Το Μέγαρο Καλλιγά είναι ξεκάθαρα ένα από τα πιο δημοφιλή κτίρια που πάλαι πότε βρίσκονταν στην ακτίνα τριγύρω από την πλατεία Συντάγματος. Την δεκαετία του 1840 ο μεταξύ των άλλων υπουργός Παύλος Καλλιγάς ύστερα από την αγορά οικοπέδου στην κοντινή περιοχή του παλατιού, ξεκινάει να κατασκευάζει το σπίτι που θα τον στεγάσει. Η διαδικασία οικοδόμησης όμως σταματά, όταν κατά την εκσκαφή ανακαλύπτονται αρχαία. Στα τέλη του 19ου αιώνα, δύο χρόνια μετά από το θάνατο του ο Γεώργιος, ο γιος της οικογενείας ζητά από τον Έρνεστ Τσίλερ να το ανακατασκευάσει.
Μετά το πέρας του πολέμου, το έτος 1949 ο αρχιτέκτονας Εμμανουήλ Βουρέκας αναλαμβάνει την ανακαίνιση του ώστε να διαμορφώσει ένα χώρο στέγασης γραφείων και καταστημάτων. Το μέγαρο μέσα στα επόμενα χρόνια, από το 1945 έως το 1957 φιλοξενεί τα γραφεία της εφημερίδας “Ελευθερία”, τα οποία μετακομίζουν ενόψει της κατεδάφισης στο τέλος της δεκαετίας του 1950. Το επαύριον της κατεδάφισης βρίσκει το χώρο να γίνεται και πάλι πολυώροφος τόπος φιλοξενίας γραφείων σε σχεδιασμό του ίδιου αρχιτέκτονα. Στη θέση που άλλοτε ευρισκόταν το μέγαρο, υπάρχει η στοά που ενώνει τους δρόμους της Καραγεώργη Σερβίας και της Σταδίου, η οποία αποκαλείται τιμητικά ως Στοά Καλλιγά, ένα σημάδι ανεξίτηλο στο χρόνο του προκάτοχου κτίσματος. Εδώ μπορείτε να δείτε για πέντε ακόμα ιστορικά κτίρια που δεν υπάρχουν πια.
Η Αθήνα αποτελούσε μια πόλη με αν μη τι άλλο υψηλά δείγματα αρχιτεκτονικής αισθητική. Παρότι κάποια απ’ αυτά δεν υπάρχουν απτά στο παρόν, η σπουδαία ιστορία τους εξασφαλίζει πως θα μείνουν ζωντανά στη μνήμη και για το μέλλον.
Ταξίδια στην Ελλάδα
Παλιά Αθήνα: Τέσσερις πασίγνωστες συνοικίες που άλλαξαν όνομα
Όταν η Παλιά Αθήνα είχε άμαξες και… Περιβολάκια
Παλιά Αθήνα: Τέσσερις περιοχές που άλλαξαν όνομα μέσα στα χρόνια
