Τα μυαλά σου και μια λίρα και του μπογιατζή ο κόπανος: Πώς βγήκε η φράση

Τα μυαλά σου και μια λίρα και του μπογιατζή ο κόπανος. Καθημερινά μπορεί να χρησιμοποιούμε λέξεις που έχουν τουρκική προέλευση και δεν προκαλεί έκπληξη, αφενός επειδή η Τουρκοκρατία κράτησε 400 χρόνια και αφετέρου επειδή και αυτοί χρησιμοποιούν λέξεις με ελληνική προέλευση. Προκαλεί, όμως, έκπληξη η ιστορία για το πώς βγήκε η φράση «τα μυαλά σου και μια λίρα και του μπογιατζή ο κόπανος», η οποία «γεννήθηκε» εκείνη την εποχή, στην Τουρκοκρατία, έχοντας για πρωταγωνιστή έναν Αλβανό που ζούσε στην Αθήνα…

Αλίμονο στους νέους: Πού ήταν το σπίτι που έμενε η Μάρω Κοντού και τι βρίσκεται εκεί σήμερα

Πώς βγήκε η φράση «Τα μυαλά σου και μια λίρα και του μπογιατζή ο κόπανος»

Ο συγκεκριμένος τύπος λοιπόν, ονόματι Κιουλάκ Βογιατζή, δεν ήταν στην Αθήνα χωρίς να έχει τίποτα να κάνει. Αντιθέτως, είχε αναλάβει μια μάλλον σημαντική δουλειά, αφού ήταν αυτός που πήγαινε από σπίτι σε σπίτι για να μαζέψει τον καθιερωμένο κεφαλικό φόρο. Το χαράτσι, για να είναι κατανοητό σε όλους. Και σύμφωνα με τον θρύλο, ήταν ένας τύπος που δεν γινόταν να περάσει απαρατήρητος: Σχεδόν δύο μέτρα, κάποιοι λένε ότι ήταν και πιο ψηλός, με μια όψη που προκαλούσε φόβο και αποστροφή. Είτε για μικρά παιδιά, είτε για τους μεγαλύτερους.

Είναι χαρακτηριστικό, άλλωστε, το γεγονός ότι ο λόρδος Βύρωνας που τον γνώρισε από κοντά, έκανε λόγο στα γραπτά του για έναν άνθρωπο που έμοιαζε με δαίμονα που ξεπήδησε από την κόλαση. Όσο ψηλός ή άσχημος ή τρομακτικός κι αν ήταν, όμως, τη διαφορά σε ό,τι αφορά την ιστορία μας, την έκανε κάτι άλλο: Το γεγονός ότι δεν ήταν και πολύ έξυπνος. Για την ακρίβεια, ο θρύλος τον θέλει να ήταν τόσο κουτός, ας το πούμε έτσι, ώστε να μην μπορεί να καταλάβει ότι πολλοί Έλληνες τον ξεγελούσαν δίνοντάς του μπρούτζινες δεκάρες τις οποίες προηγουμένως είχαν γυαλίσει προκειμένου αυτές να μοιάζουν χρυσές.

Έτσι, από τη στιγμή που δεν τον έλεγες και τέρας ευφυίας, μάλλον δεν είχαν και τόση σημασία οι απειλές του ότι θα σπάσει το κεφάλι όποιου δεν τον πληρώσει, χτυπώντας τον με τον κόπανο που κρατούσε στα χέρια του κατά τη διάρκεια της εργασίας του. Συνδέοντας, επομένως, όλα τα χαρακτηριστικά τόσο του συγκεκριμένου Αλβανού όσο και της ιστορίας, η φράση δεν άργησε να βγει. Μια φράση, η οποία χρησιμοποιείται για να περιγράψει τους ελαφρόμυαλους. Και το «μπαγιατζής», προκύπτει από το «Βογιατζής», το επώνυμο του Αλβανού που βοήθησε, άθελά του, ώστε να βγει η φράση «τα μυαλά σου και μια λίρα και του μπογιατζή ο κόπανος», η οποία χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα.

Τα… Αλώνια της Αθήνας και η Πλατεία Ψυρρή

Και μιας και αναφερθήκαμε σε εκείνη την εποχή, είναι μια καλή ευκαιρία για να δούμε και ορισμένα σημεία τα οποία… περπατούσε ο Κιουλάκ Βογιατζής με τον κόπανό του. Όπως, για παράδειγμα, τα περίφημα… Αλώνια. Η περιοχή που είναι γνωστή σε όλους, πλέον, ως Θησείο. Κάποτε, όμως, λεγόταν Αλώνια και ο λόγος είναι απλός: Υπήρχαν όντως αλώνια εκεί και συγκεκριμένα εκεί όπου βρίσκεται σήμερα η πλατεία του Θησείου. Όλος εκείνος ο χώρος, έξω από τον σταθμό του ΗΣΑΠ, ήταν αλώνια και έτσι ονομάστηκε και η περιοχή.

Επίσης, ένα άλλο μέρος της Αθήνας στο οποίο ο δίμετρος Αλβανός μάζευε φόρους ήταν η πλατεία Ψυρρή. Πλατεία που πήρε το όνομά της από την οικογένεια Ψυρρή. Οικογένεια από τα Ψαρρά, η οποία μετακόμισε εκεί την εποχή της Τουρκοκρατίας. Η συνοικία, λοιπόν, πήρε το όνομα της οικογένειας, με την πλατεία να μένει σαν πλατεία Ψυρρή, μέχρι που μετονομάστηκε σε πλατεία Ηρώων στη συνέχεια.