Έχοντας ιστορία τόσων αιώνων είναι λογικό πως η Αθήνα θα έχει υποστεί πολλές αλλαγές. Κάποιες από τις γειτονιές της θυμίζουν ακόμη κάτι από τα παλιά. Τα σπίτια, οι πλατείες ακόμη και κάποια μαγαζιά. Υπάρχουν όμως άλλες γειτονιές που πλέον δεν υπάρχουν καν. Αυτό συμβαίνει και με μια γειτονιά που υπήρχε παλιά κάτω από την Ακρόπολη. Ήταν κάποτε το Βρυσάκι.
Η ιστορία της γειτονιάς που κατεδαφίστηκε
Περπατώντας απέναντι από τους από τους κάτω Διόσκουρους, εκείνους της Αδριανού υπάρχει ένα μικρό δρομάκι. Μπορεί να μην το έχεις παρατηρήσει καν. Λέγεται οδός Βρυσακίου και το όνομά του δεν είναι τυχαίο. Ανηφορίζοντάς το έχεις στο δεξί σου χέρι την «πλάτη» της Στοάς του Αττάλου και την υπόλοιπη Αρχαία Αγορά. Στο αριστερό, μετά από λίγα βήματα θα δεις ένα πανέμορφο νεοκλασικό. Εκεί που κάποτε υπήρχε μια άλλη γειτονιά.
Το Βρυσάκι. Η γειτονιά που βρισκόταν στο σημείο που σήμερα εκτείνεται ο αρχαιολογικός χώρος των Αθηνών μεταξύ Θησείου, Αρχαίας και Ρωμαϊκής Αγοράς. Μια κανονική γειτονιά με τα όλα της. Σπίτια, ταβέρνες, παντοπωλεία. Ακόμη και Πρωτοδικείο.
Όλα αυτά όμως εξαφανίστηκαν για να έρθει στο φως η Αρχαία Αγορά. Ένα έργο πολύ δύσκολο και σημαντικό. Επρόκειτο για μια από τις μεγαλύτερες ανασκαφές του 20ου αιώνα. Οι ανασκαφές ξεκίνησαν το 1931 και ανατέθηκαν στην Αμερικανική Αρχαιολογική Σχολή μιας και το ελληνικό κράτος δεν διέθετε τότε πόρους για απαλλοτριώσεις. Για να επιτευχθεί αυτό εγκρίθηκε η κατεδάφιση ολόκληρων οικοδομικών τετραγώνων. Σταδιακά μέσα από τις κατεδαφίσεις που έγιναν αποκαλύφθηκε ο αρχαιολογικός χώρος που ξέρουμε σήμερα. Το Βρυσάκι δεν υπήρχε πια. Ούτε τα σπίτια και τα μαγαζιά των περίπου 300 ανθρώπων που ζούσαν εκεί.
Από πού πήρε το όνομά του το Βρυσάκι
Υπάρχουν δύο εκδοχές για το όνομα της γειτονιάς. Η μία λέει ότι ονομάστηκε έτσι από τον Ευρυσάκη, γιο του Αίαντα του Τελαμώνιου, ο οποίος έβαλε τη Σαλαμίνα στη δικαιοδοσία της Αθήνας και ανταμείφθηκε από τους Αθηναίους με τα δικαιώματα του Αθηναίου πολίτη αρχικά, και με τιμές ήρωα αργότερα. Στην Αρχαία Αγορά μπορείς να δεις το ιερό που του αφιέρωσε η πόλη ευγνωμονούσα. Η άλλη εκδοχή την οποία υποστηρίζει και ο Δημήτρης Καμπούρογλου, λέει πως στο κέντρο της συνοικίας υπήρχε βρύση που εφοδίαζε τους κατοίκους της με νερό.
Ο Πολύβιος Δημητρακόπουλος στο βιβλίο του «Τζέννυ Θεοτόκη: Αθηναϊκή μυθιστορία του 1845» γράφει για το Βρυσάκι: ««Κάθε υπαίθριον κέντρον είχε τον ιδιαίτερον κύκλον των θαμώνων του. Το Απάνω Συντριβάνι ήτο διά τους εργατικούς· το Κάτω Συντριβάνι και το Αναβρυτήριον για τους συζητητάς· η Ωραία Ελλάς εντός της οποίας εκάπνιζον και εκαπνίζοντο και θέρος και χειμώνα, ήτο διά τους υπαλλήλους, τους πολιτευομένους, τους ανώτερους αξιωματικούς· το φαρμακείο του Καβάκου ήτο διά τους λογίους. Το Βρυσάκι ήτο μόνο διά τους κομψούς».
Το εκκλησάκι κάτω από την Ακρόπολη
Πηγή φωτογραφίας: flickr
Περπατώντας εκεί που είναι η Αρχαία Αγορά σίγουρα έχεις παρατηρήσει το εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων. Ίσως μάλιστα σου έχει φανεί και λίγο περίεργο πώς ταιριάζει αυτό το πέτρινο εκκλησάκι με τα κεραμίδια, μέσα στην Αρχαία Αγορά. Τώρα, όμως, ξέρεις. Μένει εκεί και θυμίζει ότι παλιά υπήρχε άλλη ζωή σε αυτό το σημείο. Το εκκλησάκι αυτό χτίστηκε κατά πάσα πιθανότητα γύρω στον 10ο αιώνα. Εξαιρέθηκε από τις κατεδαφίσεις λόγω παλαιότητας και αρχιτεκτονικών ιδιαιτεροτήτων, που την κατατάσσουν στα πιο ενδιαφέροντα δείγματα της βυζαντινής περιόδου.
Την επόμενη φορά που θα κάνεις τη βόλτα σου στο κέντρο, την Ακρόπολη και την Αρχαία Αγορά φέρε στο μυαλό σου το Βρυσάκι. Θα είναι σαν να περπατάς έξω από τα σπίτια και τα μαγαζιά που κάποτε υπήρχαν εκεί. Το ταξίδι στην ιστορία μόλις άρχισε…
Πηγή φωτογραφιών: agora.ascsa.net
Πλάκα: Πώς πήρε το όνομά της η γραφική γειτονιά στην Αθήνα
