Άγνωστα και παράξενα αποκριάτικα έθιμα σε όλη την Ελλάδα

Το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας αναβιώσουν σε όλη τη χώρα, από άκρη σε άκρη, διάφορα αποκριάτικα έθιμα. Εκτός από τα γνωστά έθιμα σε δημοφιλείς καρναβαλικούς προορισμούς, όπως η Πάτρα, η Ξάνθη ή η Κέρκυρα, υπάρχουν και αρκετά άλλα λιγότερο γνωστά, αλλά σίγουρα ενδιαφέρονται και κυρίως, περίεργα. Έθιμα που οι ρίζες τους χάνονται στα βάθη των αιώνων και τα περισσότερα είτε έχουν διονυσιακά στοιχεία, είτε κρύβουν κάποια αληθινή ιστορία.

→ Παλιά Αθήνα: Επαγγέλματα που χάθηκαν μέσα στο χρόνο

Άγνωστα και παράξενα αποκριάτικα έθιμα σε όλη την Ελλάδα

Καστοριά: Ο Χάσκαρης και οι Μπουμπούνες

Την Κυριακή της Αποκριάς, στις πλατείες της Καστοριάς και στα γύρω χωριά ανάβουν μεγάλες φωτιές, αναβιώνοντας τις Μπουμπούνες, ένα προχριστιανικό έθιμο που έχει καταφέρει να επιζήσει μέχρι σήμερα. Οι «Μπουμπούνες» είναι οι μεγάλες φωτιές, όπου γύρω από αυτές ο κόσμος στήνει ένα μεγάλο γλέντι με τοπικά εδέσματα, άφθονο κρασί και παραδοσιακή μουσική. Ο χορός συνεχίζει μέχρι να σβήσει η μπουμπούνα και να πάρει μαζί της τα κακά πνεύματα, ώστε να ξεκινήσει η Σαρακοστή. Κάποιοι κρατώντας από μια κλωστή ένα δεμένο αυγό (χάσκαρι), καλούν τους πιο θαρραλέους να αρπάξουν με το στόμα τους το αυγό. Πρόκειται για το έθιμο του «Χάσκαρη», το οποίο τηρούν και στα σπίτια, μετά το βραδινό φαγητό, προσπαθώντας να «πιάσουν» με το στόμα το βρασμένο αυγό. Το συγκεκριμένο έθιμο έχει να κάνει με την περίοδο της Σαρακοστής. Με αυγό κλείνει το στόμα για την νηστεία, με αυγό ανοίγει ξανά το βράδυ της Ανάστασης. Για την Καστοριά, την πανέμορφη λίμνη Ορεστιάδα και τη γραφική συνοικία με τα ιδιαίτερα σπίτια έχουμε ετοιμάσει κάτι ξεχωριστό.

Κάρπαθος: Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων

Εδώ, έχουμε ένα διαφορετικό από τα συνηθισμένα, έθιμο, όπου τις Απόκριες στήνεται το Λαϊκό Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων! Σε αυτό, κάποιοι από τους κατοίκους, προβαίνουν σε άσχημες χειρονομίες. Αμέσως, συλλαμβάνονται και οδηγούνται στο Δικαστήριο ενώπιον του Καδή. Εκεί, απευθύνονται σατιρικές κατηγορίες.

Διδυμότειχο: Μπέηδες

Ένα έθιμο επηρεασμένο από την περίοδο της Τουρκοκρατίας, αναβιώνει στο Διδυμότειχο, την πόλη που απέχει 2 χλμ. από την Τουρκία. Στα χρόνια εκείνα, υπήρχαν πολλοί Τούρκοι με μεγάλες περιουσίες που οι κάτοικοι τους ονόμαζαν «Μπέηδες». Οι Τούρκοι δεν επέτρεπαν στους Έλληνες να συγκεντρώνονται και να μιλάνε ελεύθερα. Μετά από προσπάθειες, τους επέτρεψαν τις συνάξεις μόνο τις Απόκριες, στις οποίες οι Έλληνες συνήθιζαν να σατιρίζουν τους Τούρκους. Το έθιμο συνεχίστηκε και μετά την απελευθέρωση και με τα χρόνια, έγινε περισσότερο σατιρικό. Το έθιμο του «Μπέη», περιέχει έντονα διονυσιακά στοιχεία. Το ντύσιμο σχεδόν όλων των προσώπων βασίζεται σε παλιά ρούχα και στον αυτοσχεδιασμό. Αφού τελειώσει η «γύρα» του μπέη, γίνεται αναπαράσταση των τοπικών εργασιών (όργωμα, θερισμός) από τους γεωργούς. Ακολουθεί γαϊδουροδρομία και ρωμαϊκή πάλη. Μετά την ολοκλήρωση της ρωμαϊκής πάλης, ο κόσμος μαζεύεται στις ταβέρνες. Εκεί, μαζί με το προσωπικό του «Μπέη» πίνει και διασκεδάζει με παραδοσιακά όργανα της περιοχής.

Κοζάνη: Οι Φανοί

Κοζάνη - Φανοί — Φανοί στην Κοζάνη σημαίνει φωτιές και αποκριάτικα τραγούδια

Ένα έθιμο που οι ρίζες του χάνονται στα βάθη του χρόνου. «Οι Φανοί» είναι μεγάλες φωτιές που ανάβουν στις διάφορες γειτονιές της Κοζάνης και οι ντόπιοι τραγουδούν αποκριάτικα τραγούδια (στο τοπικό ιδίωμα), σατιρίζοντας καταστάσεις και πρόσωπα. Κατά τη διάρκεια της Αποκριάς, κάθε μέρα μια γειτονιά ανάβει τον δικό της «Φανό». Το βράδυ της Κυριακής ανάβουν όλοι οι «Φανοί» σε όλες τις γειτονιές, με την πόλη να κινείται σε ένα ξέφρενο παραδοσιακό αποκριάτικο γλέντι ως το πρωί. Αν βρεθείτε στην Κοζάνη, αξίζει να επισκεφθείτε το το εντυπωσιακό γεωπάρκο Μπουχάρια, την «μικρή Καππαδοκία» της Ελλάδας.

Σέρρες: Μπαμπόγερος

Στο χωριό Φλάμπουρο αναβιώνει το έθιμο του Μπαμπόγερου, ο οποίος συμβολίζει το καλό και την υγεία. Η εμφάνισή του είναι τρομακτική, καθώς είναι ντυμένος με μαύρα ή καφέ δέρματα αιγοπροβάτων και από τη μέση του κρέμονται διαφορετικού μήκους κουδούνια, ενώ φοράει ένα τεράστιο μαύρο καπέλο στολισμένο με χάντρες, κορδέλες και μαντήλια. Το έθιμο ξεκινάει την Κυριακή των Αποκριών και ολοκληρώνεται την Καθαρά Δευτέρα. Νωρίς το πρωί, ο Μπαμπόγερος, αφού πάρει την ευλογία της μάνας του, κατευθύνεται στην εκκλησία για να πάρει τη χάρη της Αγίας Άννας. Στη συνέχεια επισκέπτεται κάθε σπίτι του χωριού με σκοπό να σκορπίσει το κακό και να φέρει τύχη και υγεία. Το επόμενο πρωί της Κ. Δευτέρας, το έθιμο ολοκληρώνεται με ένα μεγάλο γλέντι, που στήνεται στην πλατεία του χωριού.

Ιωάννινα: Τζαμάλες

«Τζαμάλες» ονομάζονται οι μεγάλες αποκριάτικες φωτιές που ανάβουν κάθε χρόνο σε διαφορετικές συνοικίες της πόλης των Ιωαννίνων την τελευταία Κυριακή των Αποκριών. Γύρω τους στήνεται κάθε χρόνο γλέντι με πολύ χορό και κρασί που κρατά μέχρι τα ξημερώματα. Το έθιμο υπάρχει από τον 19ο αιώνα και θεωρείται ως καθαρτήριο για να ανοίξει καλά η νέα χρονική περίοδος, δηλαδή αυτή που ακολουθεί μετά τον Χειμώνα. Έχε στο νου πως στα Ιωάννινα υπάρχει το Μουσείο Βρέλλη με τα ελληνικά κέρινα ομοιώματα που συγκλονίζουν.

Σκόπελος: Τράτα

Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς άντρες ντυμένοι με πρόχειρα ρούχα κρατούν στα χέρια τους ένα καΐκι κατασκευασμένο από καλάμια και ξύλα, την «Τράτα». Οι τραταραίοι, δηλαδή, το πλήρωμα, με ένα σταυρό από λουλάκι στο μέτωπο και στα μάγουλα γυρνούν όλη την πόλη χορεύοντας και τραγουδώντας άσεμνα τραγούδια, ενώ ρίχνουν και δίχτυα, πιάνοντας τους περαστικούς. Το μπουλούκι που ακολουθεί την τράτα με τους «τραταραίους» αποτελείται από μασκαρεμένους, οι οποίοι τραγουδούν και χορεύουν. Το σούρουπο, η πορεία καταλήγει στην παραλία όπου «φουντάρουν» στη θάλασσα την τράτα τους. Το συγκεκριμένο έθιμο στη Σκόπελο αναπαριστά τους κουρσάρους που λυμαίνονταν τα αιγαιοπελαγίτικα νησιά και αποτελούσαν τον φόβο και τον τρόμο των κατοίκων.

Άμφισσα: Τα στοιχειά

Άμφισσα: Η νύχτα των στοιχειών — Τα «στοιχειά» της Άμφισσας

Ακόμα ένα έθιμο που βασίζει σε τοπικούς θρύλους. Τα «στοιχειά» της Άμφισσας -σύμφωνα με τους θρύλους- αποτελούν ψυχές σκοτωμένων ανθρώπων ή ζώων που τριγύριζαν στην περιοχή, ενώ το σπουδαιότερο είναι αυτό της «Χάρμαινας», ένα στοιχειό που διέπει ολόκληρη την παράδοση της περιοχής. Οι κάτοικοι πίστευαν πως το στοιχειό τριγυρνούσε στην περιοχή μέρα- νύχτα και προστάτευε τους «Ταμπάκηδες» ή αλλιώς «βυρσοδέψες», οι οποίοι δούλευαν στη Βρύση. Μάλιστα οι παλαιότεροι της περιοχής διηγούνταν πως το στοιχειό έβγαινε κάθε Σάββατο βράδυ από το «Ρέμα της Κολοκυθούς» και τριγύριζε στους δρόμους μουγκρίζοντας και σέρνοντας αλυσίδες. Έτσι, το Σάββατο της Αποκριάς ο θρύλος του στοιχειού της Χάρμαινας αναβιώνει στην Άμφισσα, με τους συμμετέχοντες να ακολουθούν μεταμφιεσμένοι το στοιχειό, το οποίο κατεβαίνει από τη συνοικία της Χάρμαινας, όπου βρίσκονται τα ιστορικά Ταμπάκικα και τα σκαλιά του Αϊ Νικόλα. Τσέκαρε εδώ τον οδηγό για Κούλουμα στη Φωκίδα και αποκριές στο Γαλαξίδι.

Μεσσήνη: Το κρέμασμα της γριάς Συκούς

Ένα έθιμο με εξαιρετικό ενδιαφέρον, το οποίο στην πραγματικότητα αναπαριστά μια αληθινή και τραγική ιστορία, τον απαγχονισμό της γριάς Συκούς από τον Ιμπραήμ Πασά. Η ηλικιωμένη γυναίκα από τη Μεσσήνη, βρήκε τραγικό θάνατο, όταν εξήγησε στον Πασά ένα όνειρο που είδε, ότι η εκστρατεία του κατά των σκλαβωμένων Ελλήνων, θα αποτύγχανε παταγωδώς. Το έθιμο αναβιώνουν ντόπιοι ερασιτέχνες ηθοποιοί, το πρωί της Καθαράς Δευτέρας. Κατά τη διάρκεια της αναπαράστασης, το κοινό μπορεί αν το επιθυμεί να συμμετέχει ενεργά στην αναβίωση του εθίμου.