Ένα κομμάτι γης 254 τετραγωνικών χιλιομέτρων στο νοτιοανατολικό Αιγαίο. Ένα νησί διαφορετικό από τα άλλα που έχει συζητηθεί πολύ. Ο λόγος είναι γνωστός. Το μεγάλο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων του. «Ένα από τα μέρη του κόσμου με τον πιο μακρόβιο πληθυσμό» όπως λένε χαρακτηριστικά. Η Ικαρία.
Θα ακούσεις, επίσης, να αποκαλούν την Ικαρία ως «παράδεισο της μακροζωίας» ή «το νησί όπου οι άνθρωποι ξεχνούν να πεθάνουν». Και αυτό το επιβεβαιώνουν και οι διάφορες, κατά καιρούς, έρευνες που έχουν γίνει γι' αυτό το λόγο.
Ποιο είναι το προσδόκιμο ζωής στην Ικαρία
Οι Ικαριώτες ζουν περισσότερο από τους Ευρωπαίους, τους Αμερικανούς και όχι μόνο. Σύμφωνα με τη λεγόμενη «Μελέτη της Ικαρίας», την οποία διεξήγε η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας και η οποία είχε δημοσιευτεί στο περιοριδικό «Cardiology Research and Study», οι Ικαριώτες ζουν μέχρι τα 90. Αυτό, για παράδειγμα, σημαίνει ότι ενώ έχουν τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να φθάσουν τα 90 σε σχέση με τον μέσο Αμερικανό.
Τον Απρίλιο του 2017 δημοσιεύτηκε στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση «Nature» καινούρια μελέτη που ενίσχυσε τους ισχυρισμούς για την ιδιαίτερη μακροβιότητα των Ικαριωτών. Η διεξαγωγή της μεγάλης επιδημιολογικής μελέτης «ΙΚΑΡΙΑ» έγινε στο νησί το 2015. Διερευνήθηκαν σε βάθος τα ιδιαίτερα δημογραφικά, κοινωνικά, περιβαλλοντικά και γονιδιακά χαρακτηριστικά που χαρίζουν στους περίπου 8.000 Ικαριώτες (απογραφή του 2011) το πολυπόθητο προνόμιο της μακροζωίας.
Οι επανειλημμένες μελέτες παρατηρούν συνεχώς στην Ικαρία ένα ποσοστό υπερηλίκων που αντιστοιχεί στο 13% των κατοίκων. Πρόκειται για έναν εξαιρετικά υψηλό δείκτη υπέργηρων ατόμων σε σύγκριση με τον υπόλοιπο ελληνικό πληθυσμό. Για να καταλάβει κανείς απλά τη διαφορά, το μέσο προσδόκιμο ζωής στη χώρα μας είναι τα 79,78 χρόνια. Πιο συγκεκριμένα, το ποσοστό των ατόμων άνω των 80 ετών δεν ξεπερνά το 5%.
Πού οφείλεται αυτή η μακροζωία των Ικαριωτών
Εκτός όμως από τους αριθμούς των ηλικιών και τα ποσοστά των υπέργηρων και συχνά χωρίς προβλήματα υγείας κατοίκων του νησιού, μελετήθηκαν και οι λόγοι που έχουν κάνει το νησί να βρίσκεται στη λεγόμενη «μπλε ζώνη». Αυτές οι ζώνες που χαρακτηρίζονται έτσι, είναι οι γωνιές του πλανήτη στις οποίες οι κάτοικοι ζουν περισσότερο και με καλύτερη υγεία τόσο από τον τοπικό όσο και τον παγκόσμιο μέσο όρο.
Ποιες είναι, λοιπόν, αυτές οι συνήθειες, ο τρόπος ζωής, οι περιβαλλοντικές συνθήκες που επικρατούν στο νησί που οδηγοούν σε αυτά τα ποσοστά; Είναι το DNA; Ο τρόπος ζωής; Το περιβάλλον; Όλα μαζί ή αυτό καθαυτό το νησί της Ικαρίας;
Σύμφωνα με τον καθηγητή Στεφανάδη, ένας εκ των οποίων υπέγραφε τη μελέτη «ΙΚΑΡΙΑ» οι λόγοι που οδηγούν σε αυτή τη μακροζωία φαίνεται πως είναι περισσότεροι από έναν. «Η μεσογειακή διατροφή, πλούσια σε όσπρια, λαχανικά, φρούτα και ψάρια, η προτίμηση στην κατανάλωση ελληνικού καφέ, η μέτρια κατανάλωση κρασιού, η καθημερινή άσκηση, τα μειωμένα επίπεδα άγχους, τα χαμηλά ποσοστά κατάθλιψης, η συντροφικότητα, η συμμετοχή σε κοινωνικές εκδηλώσεις είναι μερικές από τις συμπεριφορές που είναι κοινές για νέους και ηλικιωμένους κατοίκους του νησιού και που σε συνδυασμό με τα ιδιαίτερα γεωφυσικά χαρακτηριστικά του τόπου, συμβάλλουν στην επίτευξη της μακροζωίας» έχει αναφέρει ο ίδιος.
Η μεσογειακή διατροφή, κλειδί στη μακροζωία στην Ικαρία
Πηγή φωτογραφίας: ikariaki.gr
Παράγοντας - κλειδί φαίνεται πως είναι τελικά η διατροφή των ντόπιων. Οι Ικαριώτες αποτελούν πρότυπο για τις διατροφικές τους συνήθειες. Το πρώτο και κύριο χαρακτηριστικό τους είναι ότι απέχουν από την υπερφαγία. Εκτός αυτού, τα γεύματά τους είναι βασισμένα στην μεσογειακή διατροφή. Τρώνε πολλά πράσινα λαχανικά, ελαιόλαδο, τομάτες, όσπρια και όλα χωρίς επεξεργασία, αφού προέρχονται από τα δικά τους χωράφια. Όσον αφορά την πρόσληψη πρωτεΐνης, η κύρια πηγή γι’ αυτούς είναι το ψάρι, το οποίο, σύμφωνα με τη Μελέτη της Ικαρίας, προστατεύει τα νεφρά. Επίσης, οι Ικαριώτες δεν τρώνε πολύ κρέας. Μπορεί με ένα σφαχτό να περάσουν εβδομάδες ή και μήνες. Όσον αφορά σε γαλακτοκομικά προϊόντα, οι Ικαριώτες προτιμούν αποκλειστικά το γάλα από τις δικές τους κατσίκες, επιλέγοντας να απέχουν από την κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών.
Κοινωνική ζωή και χαλαροί ρυθμοί
Όχι άγχος! Αυτό είναι το νούμερο 1 σύνθημα στο νησί. Μπορεί οι Ικαριώτες να δουλεύουν πολύ, αλλά το άγχος δεν υπήρξε ποτέ χαρακτηριστικό τους. Μένουν ξύπνιοι μέχρι αργά το βράδυ, κοιμούνται μέχρι αργά το πρωί, ενώ σχεδόν πάντα παίρνουν τον μεσημεριανό ύπνο τους, μια συνήθεια που διαπιστώνεται πως προστατεύει κατά καρδιακών παθήσεων. Κάτι άλλο που συνηθίζουν να λένε είναι ότι το να φορά κανείς ρολόι στην Ικαρία είναι τόσο αταίριαστο όσο το να φορά κοστούμι στη θάλασσα. Οι έρευνες έδειξαν ότι το 86,7% των αντρών και το 76,7% των γυναικών άνω των 80 ετών συμμετέχουν σε κοινωνικές εκδηλώσεις. Αυτό μπορεί να είναι από μια επίσκεψη σε σπίτι, ένα τοπικό πανηγύρι ή παιχνίδι με χαρτιά στο καφενείο. Το αυστηρό πρόγραμμα είναι κάτι ξένο με τον ικαριώτικο τρόπο ζωής που συμπυκνώνεται στο επίρρημα «χαλαρά».
Αυτή η σύνδεση με την οικογένεια και η κοινωνική ζωή είναι τα χαρακτηριστικά που θεωρούν οι επιστήμονες ότι σώζουν τους υπέργηρους Ικαριώτες από τη μελαγχολία και την κατάθλιψη, καθώς οι δείκτες που παρουσιάζουν είναι πρακτικά αμελητέοι.
Και μπορεί να έχουν χαλαρούν ρυθμούς αλλά δεν λείπει από τη ζωή τους η άσκηση. Και δεν εννοούμε, βέβαια, την επίσκεψη σε γυμναστήριο. Οι Ικαριώτες γυμνάζονται στο φυσικό τους περιβάλλον. Αν σκεφτεί κανείς ότι η γεωργία αποτελεί την κύρια δραστηριότητά τους, πρέπει συνεχώς να περπατούν σε μονοπάτια κάποιες φορές δύσβατα για να φθάσουν στα χωράφια τους. Η κίνηση αποτελεί κεντρικό κομμάτι της καθημερινότητάς τους. Για το λόγο αυτό, η φράση «εκεί πας και με τα πόδια» έχει εντελώς διαφορετική σημασία για τους Ικαριώτες απ’ ό,τι για εμάς τους κατοίκους των μεγάλων αστικών κέντρων.
Φρόντισε τον εαυτό σου και θα σε φροντίσει και αυτός
Αυτή είναι η βασική φιλοσοφία των Ικαριωτών και όπως φαίνεται αυτή που τους χαρίζει την μακροζωία που τους κάνει ξεχωριστούς. Φροντίζουν το σώμα τους αλλά και την ψυχή τους. Αγαπούν πραγματικά τη ζωή και εκείνη τους το ανταποδίδει. Με τον καλύτερο τρόπο...
Αιγαίο: Η παραλία με τα πεύκα που ακουμπούν στη θάλασσα
