το πρώτο χωριο στην Ευρώπη όπου εκτέλεστηκαν μαζικά άμαχοι

Ήταν τον Απρίλιο του 1941, όταν οι Γερμανοί εισέβαλαν στην Ελλάδα. Για τα επόμενα τρεισήμισι χρόνια, η χώρα θα ζήσει μία από τις πιο μαύρες σελίδες της ιστορίας της. Χιλιάδες Έλληνες πεθαίνουν από την πείνα, τις κακουχίες και τα βασανιστήρια των κατακτητών. Οι Ναζί του Χίτλερ μέσα στα χρόνια της Κατοχής δείχνουν συνεχώς το αποκρουστικό τους πρόσωπο, αλλά και την εκδικητική τους μανία σε έναν λαό που ενώ υπέφερε και είχε να πολεμήσει με την πείνα και την επιβίωση, δεν σταμάτησε ποτέ να προσπαθεί για την απελευθέρωσή του.

→ 28η Οκτωβρίου 1940: Ο πρώτος Έλληνας στρατιώτης που έπεσε στη μάχη στο έπος του ’40

Κοντομαρί και Κάνδανος: Τα δύο χωριά που βίωσαν τις θηριωδίες των Ναζί

Και αυτή η αντίσταση των Ελλήνων προκαλούσε εκνευρισμό στους Γερμανούς, ειδικά όταν μετρούσαν εκατοντάδες δικούς τους νεκρούς. Από τον Απρίλιο του 1941 μέχρι και τον Οκτώβριο του 1944, οπότε και αποχώρησαν από την Ελλάδα, οι Ναζί προχωρούν σε βάρβαρα αντίποινα για την αντιστασιακή δράση των Ελλήνων, επικουρούμενοι συχνά στο σκοτεινό τους έργο από τους Ιταλούς και Βούλγαρους συμμάχους τους. Τα μαζικά εγκλήματά τους κατά του άμαχου πληθυσμού απλώθηκαν σε όλη την επικράτεια της χώρας, από τη Βόρεια Ελλάδα, μέχρι την Κρήτη καθώς η φρίκη δεν προσπέρασε δυστυχώς κανέναν. Δεκάδες πόλεις και χωριά έζησαν τη μαζική ναζιστική θηριωδία, και σήμερα το «Δίκτυο Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών» ξεπερνά το 100, ενώ εκκρεμούν οι αιτήσεις και άλλων τόπων που μαρτύρησαν στην Κατοχή.

Κοντομαρί: Το πρώτο χωριό που εκτελέστηκαν μαζικά άμαχοι

Η επέλαση των Γερμανών στην Ελλάδα το 1941, έφτασε μέχρι την Κρήτη. Στις 20 Μαΐου ξεκίνησε η Μάχη της Κρήτης, με τους Κρητικούς - έχοντας στο πλευρό τους, τους συμμάχους - να επιδεικνύουν μια πρωτοφανή αντίσταση, χρησιμοποιώντας στη μάχη, ακόμα και γεωργικά εργαλεία. Η μάχη έληξε την 1η Ιουνίου και οι απώλειες ήταν πολλές και για τις δύο μεριές, μόνο που οι Γερμανοί βγήκαν βαριά λαβωμένοι και στο γόητρό τους, με την πανωλεθρία των αλεξιπτωτιστών τους που σχεδόν αποδεκατίστηκαν και ουσιαστικά δεν πήραν μέρος σε κάποια άλλη αποστολή ως το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η ταπείνωση για την άτρωτη πολεμική μηχανή του Χίτλερ ήταν μεγάλη. Και οι Ναζί προχωρούν σε μια θηριωδία που σοκάρει την Ευρώπη. Ο Student, στρατιωτικός διοικητής του νησιού, διέταξε την εκτέλεση αντιποίνων εναντίον του άμαχου πληθυσμού. Και το χωριό Κοντομαρί είναι το πρώτο «θύμα» στη μαύρη και μακρά λίστα που θα ακολουθήσει τα επόμενα χρόνια, το οποίο γνωρίζει την εκδικητική μανία των Γερμανών. Ή καλύτερα τις φρικαλεότητες των κατακτητών.

Είναι και το πρώτο σε όλη την Ευρώπη, όπου οι Ναζί προχωρούν σε μαζική εκτέλεση του άμαχου πληθυσμού στη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Το Κοντομαρί, του οποίου η ιστορία φτάνει μέχρι την Ενετοκρατία, ανήκει στον δήμο του Πλατανιά. Απέχει 18 χιλιόμετρα δυτικά από την πόλη των Χανίων και βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από το ιστορικό χωριό Μάλεμε, με την πλειοψηφία των κατοίκων σήμερα να ασχολείται με την γεωργία, την κτηνοτροφία ή τον τουρισμό.

Σε αυτό, λοιπόν, το μικρό χωριό οι κατακτητές θέτουν σε εφαρμογή το πρώτο τους απάνθρωπο σχέδιο. Στις 2 Ιουνίου περικυκλώνουν το Κοντομαρί, συγκεντρώνουν στην πλατεία όλους τους κατοίκους και στη συνέχεια μεταφέρουν 26 άνδρες, ηλικίας 18-50 ετών, σε ένα λιόφυτο. Ο επικεφαλής του αποσπάσματος ανθυπολοχαγός Χορστ Τρεμπς, τους ανακοινώνει ότι θα εκτελεστούν ως αντίποινα για το θάνατο γερμανών στρατιωτών.

Ο Τρεμπς δίνει το σύνθημα και η εκτέλεση αρχίζει. Από τους 26 άνδρες, οι 24 πέφτουν νεκροί, ενώ δύο καταφέρνουν να τρέξουν, προσπαθώντας να διαφύγουν, πληγωμένοι βαριά. Ξεφεύγουν, αλλά μόνο ο ένας διασώζεται τελικά. Η θηριωδία αυτή απαθανατίστηκε μάλιστα και από τον φωτογραφικό φακό, καρέ-καρέ. Ο ανταποκριτής προπαγάνδας της Βέρμαχτ, Φραντς Πήτερ Βέιξλερ βρισκόταν μαζί με το απόσπασμα όταν μπήκε στο χωριό, φωτογραφίζοντας όλες τις στιγμές φρίκης. Οι φωτογραφίες ντοκουμέντο φυλάχτηκαν καλά στα αρχεία του γερμανικού στρατού μέχρι το 1980, όταν εντοπίστηκαν και δημοσιοποιήθηκαν για πρώτη φορά από τον δημοσιογράφο Βάσο Μαθιόπουλο. Ο Τρεμπς λίγο μετά παρασημοφορήθηκε, για τη «γενναιότητά» του να ξεκληρίσει ένα χωριό αμάχων!

Το χωριό Κοντομαρί σήμερα

Κάνδανος: Το πρώτο χωριό που εκθεμελίωσαν οι Γερμανοί

Η ταπείνωση των Γερμανών στη Μάχη της Κρήτης, όπως είπαμε, ήταν μεγάλη και η εκδικητική τους μανία δεν σταμάτησε στο Κοντομαρί. Την επόμενη ημέρα, συνέχεια είχε το χωριό Κάνδανος, όπου εκτέλεσαν 180 κατοίκους, ενώ φρόντισαν να το κάψουν ολοσχερώς. Πρόκειται για ένα από τα πιο σοβαρά εγκλήματα πολέμου των Γερμανών στην Ελλάδα, ενώ η Κάνδανος είναι και το πρώτο χωριό στην Ευρώπη που οι Ναζί εκθεμελίωσαν.

Το όνομα Κάνδανος προέρχεται από το αρχαίο «Καντανία» που σημαίνει «πόλη της νίκης». Και οι κάτοικοί της πολέμησαν γενναία και αποφασιστικά για να νικήσουν τον εχθρό. Με λίγα και ακατάλληλα όπλα αμύνθηκαν στις 23 Μαΐου 1941 στα Φλώρια και στις 24 και 25 Μαΐου 1941 πιο οργανωμένα με περισσότερες δυνάμεις στο φαράγγι Καντάνου. Ο αγώνας τους ήταν άνισος αλλά προκάλεσαν μεγάλες απώλειες στους Γερμανούς. Και αυτή την ηρωική τους αντίσταση, οι κατακτητές αποφάσισαν να την εκδικηθούν με τον πιο απεχθές τρόπο.

Στις 3 Ιουνίου, δύναμη του 3ου τάγματος αλεξιπτωτιστών υπό τον υπολοχαγό Χορστ Τρέμπες έφτασε στο χωριό για να προβεί σε αντίποινα για τον θάνατο 25 γερμανών στρατιωτών κατά τη διάρκεια των μαχών για την κατάληψη της Κανδάνου. Εκτελούν 180 από τους κατοίκους, το καίνε ολοσχερώς, προσπάθησαν να εκθεμελιώσουν κάθε πέτρα οικήματος, ενώ απαγόρευσαν στους κατοίκους να επιστρέψουν στα σπίτια τους όσο διαρκούσε η κατοχή.

Για να δικαιολογήσουν, δε, τη θηριωδία τους, ανήρτησαν πινακίδες στα ελληνικά και τα γερμανικά στην κατεστραμμένη Κάνδανο που έγραφαν: «Εδώ υπήρχε η Κάνδανος. Κατεστράφη προς εξιλασμόν της δολοφονίας 25 Γερμανών στρατιωτών». Μετά τη συνθηκολόγηση της Γερμανίας, ο στρατηγός Κουρτ Στούντεντ συνελήφθη από τους Βρετανούς και τον Μάιο του 1947 δικάσθηκε από στρατοδικείο για τα εγκλήματα πολέμου της Βέρμαχτ στην Κρήτη και καταδικάσθηκε σε φυλάκιση πέντε ετών. Αποφυλακίστηκε για λόγους υγείας το 1948, ενώ πέθανε σε ηλικία 88 ετών, το 1978.

Δείτε ντοκιμαντέρ για το ιστορικό χωριό Κάνδανο