Η ιστορία της βασιλόπιτας: Γιατί βάζουμε φλουρί

Η ιστορία της βασιλόπιτας. Εθιμοτυπικά έχουμε συνδέσει την παραμονή της Πρωτοχρονιάς με την κοπή της πίτας που εδώ και πολλά χρόνια ονομάζουμε βασιλόπιτα. Πρόκειται για ένα κέικ, στο οποίο επάνω αναγράφεται το έτος που περιμένουμε να καλωσορίσουμε μετά τις 24:00. Έπειτα από την αλλαγή του χρόνου, χωρίζουμε το γλυκό σε κομμάτια, το μοιράζουμε στους παρευρισκόμενους καθώς και στον Χριστό, την Παναγία, το Σπίτι, τον Σπιτονοικοκύρη, την Σπιτονοικοκυρά, τον Φτωχό και τον Άγιο Βασίλειο. Ο τυχερός, θα βρει στο κομμάτι του το φλουρί, ένα χρυσό νόμισμα που θα του φέρει τύχη για το υπόλοιπο της χρονιάς.

Μινιόν: Τι σημαίνει το όνομα του πολυκαταστήματος και πώς ξεκίνησαν όλα 〉

Η ιστορία της βασιλόπιτας

Σε άλλα μέρη της Ελλάδας, όπως για παράδειγμα στη Μακεδονία, η βασιλόπιτα είναι για την ακρίβεια αλμυρή, είτε με διάφορα μπαχαρικά και τυρί ή πράσο. Στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και άλλες περιοχές όπου εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από την Κωνσταντινούπολη και την Μικρά Ασία μόνον συναντάμε την γλυκιά, την «σμυρνέικη», την «πολίτικη» βασιλόπιτα. Όσο για το φλουρί, στην επαρχία συνήθιζαν να βάζουν στην βασιλόπιτα άχυρο, κλιματόβεργα ή κλαδί ελιάς. Αλλού μάλιστα, ακόμη και τυρί. Στην Ευρώπη ωστόσο, έχει επικρατήσει το φλουρί. Αλλά έχουμε αναρωτηθεί ποτέ από που προέρχεται γενικότερα αυτό το έθιμο;

Ποια είναι, όμως, η ιστορία της βασιλόπιτας;

Το έθιμο αυτό, λέγεται πως ξεκίνησε από την αρχαιότητα. Ήταν βασισμένο στην αρχαιοελληνική κι έπειτα φράγκικη γιορτή, τα «Κρόνια» (ή τα αντίστοιχα «Σατουρνάλια» των Ρωμαίων), μια γιορτή που σύμφωνα με τον Δημοσθένη λάμβανε χώρα τον πρώτο μήνα κατά το Αττικό ημερολόγιο, όπου οι δούλοι δειπνούσαν μαζί με τους αφέντες. Με λίγα λόγια, μια στιγμή ελευθερίας και γιορτής για τους δούλους.

Τα Χριστούγεννα του 1932 στην Αθήνα που γέμισε από τα πλαστά δολάρια του Αλ Καπόνε 〉

Η ιστορία της βασιλόπιτας: Η σχέση έχει με τον Άγιο Βασίλειο

Η συνήθεια της τοποθέτησης του νομίσματος -το λεγόμενο φλουρί- στην βασιλόπιτα, προήλθε από τον Μέγα Βασίλειο – Άγιο Βασίλειο. Η ιστορία λέει πως όταν ο Μέγας Βασίλειος ήταν επίσκοπος στην Καισάρεια της Καππαδοκίας στη Μικρά Ασία, την πόλη ήρθε να λεηλατήσει και να κατακτήσει ο Έπαρχος της Καππαδοκίας. Προκειμένου να του δώσουν «λύτρα» για να αποφύγουν την καταστροφή, ο Μέγας Βασίλειος έδωσε εντολή σε όλους τους πλούσιους κατοίκους να δώσουν ό,τι χρυσαφικό έχουν στην κατοχή τους.

Όμως, είτε επειδή ο Έπαρχος μετάνιωσε και έκανε πίσω είτε από θαύμα, δεν χρειάστηκε να γίνει κάτι τέτοιο. Επομένως, ο Μέγας Βασίλειος έπρεπε με κάποιο τρόπο να επιστρέψει τα χρήματα στους κατόχους τους. Αλλά φυσικά δεν μπορούσε να ξεδιαλύνει τι ανήκει σε ποιόν. Στη συνέχεια, λοιπόν, με δική του εντολή παρασκευάστηκαν ψωμάκια μέσα στα οποία ήταν τοποθετημένα νομίσματα και διανεμήθηκαν σε όλους.

Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για το ποια ήταν η πραγματική ιστορία πίσω από το έθιμο της βασιλόπιτας. Η αλήθεια είναι, όμως, ότι η πιο κοντινή στην δική μας παράδοση, εκείνη που κρατήσαμε πιο αληθινή ανά τα χρόνια ήταν εκείνη του Μέγα Βασιλείου. Εξού και τιμάται με πολλούς τρόπους κατά την εορταστική περίοδο. Και εννοείται πως όπως εδώ και δεκαετίες έτσι και φέτος, δεν θα πρωτοτυπήσουμε… Ευτυχισμένο το νέο έτος, λοιπόν!