Πειραιάς. Από πάντα, οι Αθηναίοι είχαν μια αίσθηση αμηχανίας, φόβου και πολλές φορές και προκαταλήψεων για το μεγάλο λιμάνι της χώρας μας. Μεγάλος ο Πειραιάς, πολλές και οι γειτονιές του. Από πού να τον πιάσεις, τα έχουμε όλα στο κέντρο. Αυτή είναι αρκετές φορές η λογική των Αθηναίων και των κατοίκων σε δυτικά και βόρεια προάστια για αυτή την περιοχή που θα μπορούσε να είναι μια σταθερά αγαπημένη έξοδος των Αθηναίων αλλά στην ουσία ποτέ δεν έγινε. Αν κατέβετε με τον Ηλεκτρικό, αξίζει να επισκεφθείτε το Μουσείο Ηλεκτρικών Σιδηροδρόμων στον Πειραιά. Για πολλούς, ο Πειραιάς παραμένει ακόμα η ετήσια επίσκεψη (άντε και δύο και τρεις φορές τον χρόνο) για να μπεις στο πλοίο και να μεταβιβαστείς στο νησί.
Η περιοχή της Αττικής που νιώθεις πως βρίσκεσαι σε νησί
Η αύρα του Πειραιά
Και όμως, αυτοί που ξέρουν από Πειραιά -και ας μην έμειναν ποτέ εδώ- ορκίζονται στην ομορφιά την γοητεία του και το εκτόπισμα του. Το τοπίο του λιμανιού είναι μάλλον ένας αρχιτεκτονικός αχταρμάς -όπως και της Αθήνας άλλωστε- αλλά ο νεοκλασικισµός «χτυπά» τακτικά το βλέμμα αφού πολλά από τα κτίρια διατηρούνται από την περίοδο του µεσοπολέµου, δημιουργώντας σύντομες εκπλήξεις μέσα στο πολύβουο τοπίο.
Πειραιάς: Στη γραφική Καστέλλα
Η ωραιότερη συνοικία του Πειραιά. Χωρίς δεύτερη συζήτηση. Στην Καστέλλα θα συναντήσετε στενά δροµάκια και παλιά αρχοντικά. Επαύλεις του 19ου αι. και διώροφα νεοκλασικά. Στο βάθος κλεφτές εικόνες στο λιμάνι και στα πλοία. Στην κορυφή του λόφου, ο οποίος υψώνεται βορειοδυτικά από το Μικρολίμανο και βόρεια από την πλαζ Βοτσαλάκια, η θέα είναι εντυπωσιακή, και σας χαρίζει μια εικόνα που χωρά ολόκληρη την ακτογραµµή από το Μικρολίµανο µέχρι τη Γλυφάδα. Το πιο δημοφιλές σημείο για -ρομαντικά- ραντεβού είναι η οδός Φώσκολου ή αλλιώς τα γνωστά «Σκαλάκια». Στην κορυφή του λόφου θα «συναντήσετε» την εκκλησία του Προφήτη Ηλία και το θέατρο Βεάκειο.
Το θερινό θέατρο χτίστηκε με βάση τα σχεδιαστικά πρότυπα των αρχαιοελληνικών θεάτρων και χωράει 2.000 θεατές. Κατασκευάστηκε το 1969, επί δημαρχίας Αριστείδη Σκυλίτση και αρχικά λεγόταν Σκυλίτσειο, ενώ το 1976 μετονομάστηκε σε Βεάκειο, προς τιμήν του μεγάλου Πειραιώτη ηθοποιού Αιμίλιου Βεάκη. Στα εγκαίνιά του, τον Ιούνιο του 1969, παρουσιάστηκε η όπερα Ναμπούκο, του Βέρντι, με την Εθνική Λυρική Σκηνή. Και εδώ που είμαστε σας αφιερώνουμε και το τραγούδι του Νίκου Ξυλούρη: «Έλα, έλα, έλα να πάμε στην Καστέλλα, στο Πασαλιμάνι να βγούμε στο σεργιάνι. Έλα, έλα έλα να πάμε στην Καστέλλα. Λύσ’ το παλαμάρι - Έλα, έλα έλα να πάμε στην Καστέλλα, δίχως να μιλούμε στο πέλαγο να βγούμε».
Αν βρεθείτε στην Καστέλλα, αξίζει να κατέβετε στην πλαζ Βοτσαλάκια. Εκεί υπάρχει το Σηράγγιο ή αλλιώς η Σπηλιά του Παρασκευά. Ανακαλύφθηκε το 1897. Το Σηράγγιο ή αλλιώς Σήραγγα είναι ένα σπήλαιο, το οποίο πιστεύεται ότι κατασκευάστηκε από τους πρώτους κατοίκους της περιοχής, τους προϊστορικούς Μινύες, ιωνικής καταγωγής. Η στοά του Σπηλαίου εισχωρεί 12 μέτρα μέσα στο βράχο, κάτω από τη λεωφόρο Φαλήρου (Βασ. Παύλου). Στο εσωτερικό της έχουν βρεθεί ένας βωµός στο θεό Απόλλωνα και δύο αρχαίοι τάφοι, ενώ στους τοίχους της σπηλιάς υπάρχουν ψηφιδωτά όπως και στις δύο πλευρές της εισόδου. Η φοβερή πληροφορία για αυτό το σπήλαιο είναι ότι επί σειρά δεκαετιών αποτέλεσε κοσμικό κέντρο! Τη δεκαετία του 1920 μάλιστα, οι ιδιοκτήτες είχαν φροντίσει για την επικάλυψη των αρχαίων τοιχογραφιών με κρασοβάρελα. Κατά τη δεκαετία του 1960 διαμορφώθηκε σε λαϊκό κέντρο με το όνομα «Σπηλιά», από όπου πέρασαν πολλά γνωστά ονόματα της ελληνικής λαϊκής μουσικής σκηνής όπως ο Μανώλης Χιώτης και η Μαίρη Λίντα, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης κ.α. Τη λειτουργία του κοσμικού κέντρου διέκοψε επί Χούντας, το 1968, ο τότε δοτός δήμαρχος του Πειραιά Αριστείδης Σκυλίτσης. Σήμερα ο χώρος περιβάλλεται από κάγκελα αλλά στεκόμενοι στο πλάτωμα γύρω του μπορείτε να ρίξετε μια ματιά εντός της.
Δημοτικό Θέατρο και Τερψιθέα
Είναι γνωστή και ως πλατεία Δηµοτικού Θεάτρου αφού εδώ βρίσκεται και το εµβληµατικό κτίριο του αναγεννημένου πια θεάτρου. Πρόκειται για ένα σημείο αναφοράς του Πειραιά εδώ όπου χτυπάει ο αστικός παλµός και εδώ που αν σταθείς θα πάρεις την αίσθηση μεγαλοπρέπειας που χαρακτηρίζει πολλά από τα σημεία του μεγάλου λιμανιού. Παρότι οι ίδιοι οι Πειραιώτες δεν την θεωρούν πολύ όμορφη, για τον Αθηναίο όμως είναι το κατάλληλο σημείο για να πάρει μια καλή μυρωδιά της πόλης.
Στις 20 Δεκεμβρίου του 1944, η πλατεία αυτή έζησε μια σύντομη αλλαγή όταν για κάποιο διάστημα μετονομάστηκε σε Πλατεία Ουίνστον Τσώρτσιλ. Έμεινε μάλιστα με αυτό το όνομα περίπου δέκα χρόνια, ώσπου τον Αύγουστο του 1954 έλαβε και πάλι την προγενέστερη ονομασία της.
Πλατείες Τερψιθέα. Δεν είναι μια, αλλά τέσσερις και είναι από τις πιο γνωστές και σημαντικές του Πειραιά. Οι δύο βρίσκονται πάνω στην κεντρική οδό Ηρώων Πολυτεχνείου και δύο κάτω από αυτή, προς το λιµάνι. Τα σχέδια των πλατειών φέρουν την υπογραφή των Κλεάνθη και Σάουµπερτ. Μάλιστα, κάποτε οι πλατείες ήταν η σύνδεση για δύο διαφορετικούς κόσμους, το κεντρικό λιμάνι και το Πασαλιµάνι και συνεπακόλουθα των λαϊκών ανθρώπων και της κακόφημης Τρούµπας, µε την αστική τάξη. Στις πάνω πλατείες θα δείτε παρασινάδα, φοίνικες και λουλούδια. Ακόμα, το άγαλµα της Ηρώς Κωνσταντοπούλου, ηρωίδας της Εθνικής Αντίστασης (είναι έργο του γλύπτη Νικόλα) αλλά και τον ανδριάντα του υποπλοιάρχου Παναγιώτη Βλαχάκου.
Στις κάτω πλατείες της Τερψιθέας θα δείτε µια προσεγµένη παιδική χαρά και µια µικρή λίµνη µε πάπιες. Σήμερα, τις δύο πλατείες χωρίζει η οδός 2ας Μεραρχίας. Αν σταθείτε στη διασταύρωση των οδών Ηρώων Πολυτεχνείου και Β’ Μεραρχίας, από τη μια πλευρά θα δείτε το Πασαλιμάνι με τα κότερά του κι από την άλλη το κεντρικό λιμάνι με τα μεγάλα επιβατηγά και τα κρουαζιερόπλοια.
Πειραιάς: Η ιστορία της Τρούμπας
Βρίσκεται στο κέντρο του Πειραιά και στην πλευρά που συνορεύει με την Ακτή Μιαούλη μέχρι την οδό Κολοκοτρώνη. Πήρε το όνομά της από μια μεγάλη τρόμπα νερού που ήταν τοποθετημένη από τη δεκαετία του 1860 σε μια στέρνα στη διασταύρωση της σημερινής λεωφόρου 2ας Μεραρχίας με την παραλιακή. Από αυτήν, αντλούσαν νερό τα τότε ατμόπλοια του λιμανιού. Η ταυτότητα της περιοχής ως ένας τόπος εξωτικός και μυστήριος έγκειται κατ αρχάς στο ότι πριν από τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο η περιοχή της ήταν γνωστή για τους τεκέδες, και για τα κέντρα διασκέδασης (τα καφωδεία).
Εδώ, δούλευαν ο Βαμβακάρης, ο Γενίτσαρης, ο Μπίνης, ο Πουνέντης και άλλοι ρεμπέτες. Από το 1940 περίπου όμως άρχισαν να λειτουργούν εδώ κακόφημα μπαρ, οίκοι ανοχής και καμπαρέ ενώ πρωταγωνιστές της συνοικίας έγιναν οι σκληροί νονοί, οι προαγωγοί, οι ιερόδουλες, οι ναύτες σε διεθνή πληρώματα εμπορικών και πολεμικών πλοίων, και πολλοί Αμερικανοί ναύτες του 6ου στόλου. Η καρδιά της συνοικίας είναι η μακρόστενη οδός Νοταρά, εδώ όπου κάποτε βρίσκονταν οι περισσότεροι από τους οίκους ανοχής, ενώ στις γειτονικές Φίλωνος και Κολοκοτρώνη βρίσκονταν τα μπαρ, τα καμπαρέ και τα πορνοσινεμά. Τις αιματηρές συμπλοκές και τα κοινωνικά δράματα που εκτυλίσσονταν στην αληθινή ζωή, μετέφερε στο πανί ο ελληνικός κινηματογράφος της δεκαετίας του 1960.
Στις 12 Σεπτεμβρίου 1967, αστυνομία και Δήµος βάζουν λουκέτο στα κακόφηµα στέκια του έρωτα. Στη συνέχεια, εδώ βρήκαν τη στέγη τους δημόσιες υπηρεσίες, ναυτιλιακές εταιρείες, ξενοδοχεία, καταστήματα και ναυτικά πρακτορεία. Θα περάσουν χρόνια για να αποτινάξει η συνοικία από πάνω της την κακή ρετσινιά και να αναδειχτεί ο αληθινός χαρακτήρας της- μια γοητευτική και με έντονη ταυτότητα γειτονιά στην καρδιά του Πειραιά. Πριν από μερικά χρόνια η Τρούμπα γνώρισε κατακόρυφη ανάπτυξη και είδε το πρόσωπό της να μεταμορφώνεται ραγδαία. Η δραματική περιοχή της Λόλας (ταινία του 1964 με πρωταγωνιστές την Τζένη Καρέζη και τον Νίκο Κούρκουλο) σε χρόνο ντετε απέκτησε τα πιο in bar, club και cafe και έγινε έτσι μια δημοφιλής πιάτσα. Όλα αυτά με ένα α λα νεουορκέζικο τρόπο (στην γνωστή λογική όπου μια υποβαθμισμένη γειτονιά αναγεννάται από τις στάχτες για τις ανάγκες της διασκέδασης).
Ξεχωριστή βόλτα στην Πειραϊκή
Η Πειραϊκή είναι από τις διασηµότερες περιοχές του Πειραιά, στα ανατολικά του λιµανιού. Όποια ώρα και εποχή και αν έρθετε εδώ, θα την αγαπήσετε με την πρώτη ματιά. Αρχικά για την ανεμπόδιστη της θέα στο μπλε και τη χαλαρή αίσθηση της περατζάδας που προσφέρει. Στην Πειραϊκή χτυπάει η καρδιά μιας πιάτσας της γεύσης από τις πιο παλιές, ποιοτικές και εγγυημένες. Ουζερί, ταβέρνες, καφέ-µπαρ, ψαροταβέρνες, πολλά με ζέστη νησιώτικη ατμόσφαιρα και ιστορία, εδώ θα φάτε εγγυημένα καλά. Σήμα κατατεθέν της περιοχής ο γνωστός «Σταυρός της Πειραϊκής», ή σωστότερα το µνηµείο του Αφανούς Ναύτη, δίπλα στη θάλασσα. Το µνηµείο -δηλαδή ο μεγάλος τσιμεντένιος Σταυρός- είναι πια 50 χρόνων.
Κατά μήκος της παραλίας της πειραϊκής βρίσκονται τα αρχαία Μακρά Τείχη (τείχη του Κόνωνα), τα οποία προστάτευαν το λιμάνι και τα ενδότερα του Πειραιά. Εδώ… που είμαστε σημειώστε και το γνωστό άσμα «Στα βράχια της Πειραϊκής κοιμάται ο Στέλιος ο μπεκρής» (του Στέλιου Καζαντζίδη). Σημειώστε και μια ταβέρνα στην οποία σας στέλνουμε με τα μάτια κλειστά - στην οδό Χατζηκυριάκου, κοντά στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, βρίσκεται μια από τις πιο παλιές (από το 1944) ιστορικές και γνωστές ψαροταβέρνες της Πειραϊκής- η Μαργαρώ. Ανάμεσα σε πολλά, εδώ θα φάτε και το καλύτερο μπαρμπούνι (με το χέρι) στον Πειραιά αλλά και θεϊκές γαρίδες.
Ταξίδια στην Ελλάδα
Πειραιάς: Το μεγάλο λιμάνι της χώρας μέσα από ρετρό φωτογραφίες
Γνωρίστε το Ναυτικό Μουσείο Πειραιά
Ποιος ήταν ο «Σταμάτης» του Πειραιά και πώς βγήκε το παρατσούκλι
