Σε κάθε γωνιά της Ελλάδας θα βρεις εκκλησίες, μοναστήρια και μικρούς ή μεγάλους ναούς. Σε νησιά ή ορεινά χωριά, ειδικά έχουν θεμελιωθεί πολλές εκκλησίες για την Παναγία. Η Πάρος, με σιγουριά, διαθέτει μια από τις πιο εντυπωσιακές. Την εκκλησία με τις… 100 πόρτες. Την Παναγία Εκατονταπυλιανή.
Ο θρύλος για τις 99 φανερές πύλες και τη 1 κρυφή
Πρόκειται για έναν από τους αρχαιότερους αλλά και καλύτερα διατηρημένους χριστιανικούς ναούς. Εκτός από Εκατονταπυλιανή θα ακούσεις να την αποκαλούν και Καταπολιανή. Πώς πήρε όμως το όνομά της; Η ονομασία του Ναού της Εκατονταπυλιανής ή Καταπολιανής, προέρχεται από τον όρο «καταπόλα» και σημαίνει «κατά την πόλη», καθώς πιθανότατα «δείχνει» το σημείο όπου βρισκόταν η αρχαία πόλη της Πάρου. Η σημερινή, επίσημη ονομασία του Ναού είναι Εκατονταπυλιανή, που συνδέεται και αυτή με έναν θρύλο: «Ενενήντα εννέα φανερές πόρτες έχει η Καταπολιανή. Η 100η είναι κλειστή και δεν φαίνεται. Θα φανεί και θα ανοίξει, όταν οι Έλληνες πάρουν την Πόλη». Υπάρχει και ένας άλλος θρύλος, που εμπεριέχει τραγικότητα και συνδέεται με τη μεγάλη Μνημειακή Πύλη, που τοποθέτησε στη βόρεια πτέρυγα του Ιερού Προσκυνήματος, λίγα μέτρα πιο πέρα από το παρεκκλήσι της Αγίας Θεοδοσίας, ο καθηγητής Ορλάνδος, κατά τη διάρκεια της αναπαλαίωσης της Εκατονταπυλιανής.
Οι δύο ανθρώπινες μορφές που βρίσκονται στις κυβοειδής βάσεις που στηρίζουν ένα μαρμάρινο διάκοσμο, εξάπτουν τη λαϊκή φαντασία. Σύμφωνα λοιπόν, με το λαϊκό θρύλο, την Εκατονταπυλιανή επί Ιουστινιανού, έχτισε ο πρώην βοηθός του πρωτομάστορα της Αγιάς Σοφιάς, Ιγνάτιος. Όταν ο μαθητής ολοκλήρωσε το ναό κάλεσε το δάσκαλο του για να θαυμάσει το έργο του. Ο πρωτομάστορας, ένοιωσε ζήλια και από φόβο μήπως τον ξεπεράσει ο μαθητής του, τον παρέσυρε στην οροφή δήθεν να του δείξει ένα σοβαρό αρχιτεκτονικό του λάθος.
Από εκεί τον έσπρωξε, αλλά πέφτοντας ο μαθητής, στην προσπάθειά του να σωθεί, πιάστηκε από τα ρούχα του Πρωτομάστορα. Το αποτέλεσμα ήταν να βρεθούν και οι δύο στο κενό, να πέσουν και να σκοτωθούν μπροστά στο ναό. Λέγεται λοιπόν, πως οι δύο μορφές αναπαριστούν τον πρωτομάστορα και το μαθητή του.
Στην πραγματικότητα οι δυο μορφές δεν έχουν την παραμικρή σχέση ούτε με την Αγιά Σοφιά ούτε με την Εκατονταπυλιανή, καθώς είναι πολύ παλιότερες. Πρόκειται για δύο σατύρους, που αποσπάστηκαν από κάποιο αρχαίο ιερό του Διονύσου, όπως και τόσα άλλα αρχαιολογικής αξίας αρχαία μέλη.
Πηγή φωτογραφίας: Dimorsitanos
Πάρος: Η τοποθεσία του ναού και η μεγαλοπρέπεια του
Ο επιβλητικός ναός της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής βρίσκεται στην Παροικιά, πρωτεύουσα της Πάρου, σε μικρή απόσταση από το λιμάνι. Ο περίλαμπρος ναός με τις 99 ανοιχτές και τη μία κλειστή πύλη είναι ένα ολόκληρο κτιριακό συγκρότημα. Υπάρχει ο κυρίως ναός και ακόμη έξι παρεκκλήσια αφιερωμένα σε αγίους όπως ο Άγιος Φίλιππος, οι Άγιοι Ανάργυροι.
Στον εξωτερικό χώρο οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν, εκτός από την τεράστια σιδερένια πύλη της εισόδου, και τους υπόλοιπους ναούς. Μεταξύ αυτών είναι η περίφημη βασιλική του Αγίου Νικολάου, ο ναός της Αγίας Θεοδοσίας αλλά κυρίως το καλοδιατηρημένο βαπτιστήριο του 4ου αι., το αρχαιότερο σε όλη την ορθόδοξη Ανατολή.
Το εσωτερικό της εκκλησίας δεν στερείται τίποτα από την αίγλη του εξωτερικού. Αυτό που θα εισπράξεις όταν περάσεις την είσοδο είναι το μεγαλείο μιας μακραίωνης παράδοσης.
Κατά την αναπαλαίωση του ναού μεταξύ 1959-1966 ο αρχαιολόγος Αναστάσιος Ορλάνδος αποκάλυψε ένα γυμναστήριο της ρωμαϊκής εποχής. Έχει μάλιστα ένα θαυμάσιο δάπεδο με μωσαϊκό, το οποίο κοσμούν οι Άθλοι του Ηρακλή και το οποίο σήμερα έχει μεταφερθεί στην αυλή του Αρχαιολογικού Μουσείου της Πάρου.
Η Παναγία Εκατονταπυλιανή είναι ένα αληθινό μνημείο της Ορθοδοξίας που προκαλεί δέος αν βρεθείς εκεί και το θαυμάσεις από κοντά…
Πάτμος: Το Σπήλαιο της Αποκάλυψης, τόπος γαλήνης και κατάνυξης
