Καπνικαρέα: Αγνωστες πτυχές του ναού στο κέντρο της Αθήνας

Η ιστορική εκκλησία στην οδό Ερμού

Αν έχεις περπατήσει έστω και μια φορά στη ζωή σου την οδό Ερμού, σίγουρα θα έχεις δει από κοντά την όμορφη εκκλησία Καπνικαρέα. Πρόκειται για μια μικρή, βυζαντινή εκκλησία που χρονολογείται από τον 11ο αιώνα. Κατεβαίνοντας την Ερμού δεν γίνεται να μην την προσέξεις.

Από πού πήρε το όνομά της; Υπάρχουν δύο επικρατέστερες εκδοχές για το από πού πήρε το όνομά της η εκκλησία Παναγία Καπνικαρέα. Η πρώτη έχει ως εξής: Το όνομα Καπνικαρέα θεωρείται ότι συνδέεται με τον ιδρυτή του ναού ο οποίος ήταν «Καπνικάριος».

Ετσι ονομάζονταν οι εισπράκτορας του καπνικού φόρου. Φυσικά ο καπνικός φόρος δεν αφορούσε τότε το κάπνισμα. Ο συγκεκριμένος φόρος καπνοδόχου αφορούσε τις κατοικημένες οικοδομές. Οχι όλες αλλά αυτές από τις οποίες έβγαινε καπνός λόγω της φωτιάς που χρησιμοποιούταν για το μαγείρεμα ή τη θέρμανση. Αυτή θεωρείται και η επικρατέστερη εκδοχή. Κάθε ιδιοκτήτης σπιτιού το οποίο «κάπνιζε» θα έπρεπε να πληρώνει αυτό το φόρο.

Το ύφασμα στην εικόνα της Παναγίας

Η δεύτερη είναι εντελώς διαφορετική. Σύμφωνα με αυτήν, η εικόνα της Παναγίας ήταν ντυμένη με ένα ύφασμα, τον καμουκά ή αλλιώς καμουχά. Επρόκειτο για ένα πολύτιμο υφαντό. Από αυτό κατασκευάζονταν οι ποδώσεις των εικόνων. Από αυτό λοιπόν θεωρείται ότι η εκκλησία ονομάστηκε Κουμουχιριώτισσα και Καμουχαρέα. Τελικά, όμως με τον καιρό η λέξη αλλοιώθηκε και έμεινε το όνομα Καπνικαρέα.

Ερμού: Γιατί ονομάστηκε έτσι ο εμπορικότερος δρόμος της Αθήνας

Η πλούσια ιστορία του ναού

Παρόλο που δεν είναι γνωστή η ακριβής χρονολογία που δημιουργήθηκε η εκκλησία, είναι γνωστά διάφορες λεπτομέρειες γι’ αυτήν. Αρχικά, λίγοι γνωρίζουν ότι η σημερινή εκκλησία κτίσθηκε πάνω σε προγενέστερο ναό. Εκείνου η οικοδόμηση αποδίδονταν σε μία Αθηναία αυτοκράτειρα.

Επίσης, η Καπνικαρέα κινδύνευσε με κατεδάφιση δύο φορές αλλά και τις δύο τα σχέδια ανατράπηκαν τελευταία στιγμή. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, μάλιστα, ονομαζόταν εκκλησία της Βασιλοπούλας και του Πρέντζα. Παρά τις διάφορες καταστροφές που έχει υποστεί έγιναν πολλές ενέργειες για την αποκατάστασή της.

Σήμερα η Παναγία Καπνικαρέα ανήκει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αποτελώντας έναν «Ιερό Πανεπιστημιακό Ναό» και είναι αφιερωμένη στα Εισόδια της Θεοτόκου.