Το σημερινό τραμ στην Αθήνα λειτουργεί από το 2004, όμως η ιστορία του είναι πολύ πιο μακρά και πολυτάραχη. Από την πρώτη του εμφάνιση το 1882, το τραμ πέρασε από πολλές φάσεις, γνωρίζοντας περιόδους μεγάλης δόξας αλλά και παρακμής. Μέσα στις δεκαετίες, το τραμ εξελίχθηκε και προσαρμόστηκε, μέχρι να αποκτήσει τη μορφή που γνωρίζουμε σήμερα, διατηρώντας πάντα τη μοναδικότητά του στην αστική μετακίνηση.
Η πρώτη εμφάνισή του στην Αθήνα
Η πρώτη φορά που τα τραμ εμφανίστηκαν στους δρόμους της Αθήνας ήταν το 1882, με τα άλογα να αναλαμβάνουν τον κύριο ρόλο. Αυτά τα ιππήλατα τραμ κινούνταν στους χωματόδρομους της τότε πόλης, με κάθε όχημα να έλκεται από τρία άλογα. Κατά τους χειμερινούς μήνες, τα τραμ ήταν κλειστά και διέθεταν 16 θέσεις, ενώ το καλοκαίρι ήταν ανοιχτά και μπορούσαν να φιλοξενήσουν 20 επιβάτες. Συνολικά, στους δρόμους της Αθήνας κυκλοφορούσαν 800 μικρόσωμα και δυνατά άλογα, επιλεγμένα για να κινούνται άνετα στις ανηφοριές και να ανταποκρίνονται γρήγορα στις συνεχείς στάσεις.
Οι πρώτες γραμμές του τραμ συνέδεαν το κέντρο της Αθήνας με τα τότε προάστια. Οι επιβάτες μπορούσαν να ταξιδέψουν από το Σύνταγμα και το Γκάζι μέχρι τους Αμπελόκηπους, τα Πατήσια, την Κολοκυνθού και την Πλατεία Ομονοίας, με άνεση και ταχύτητα για την εποχή. Με τα χρόνια, οι γραμμές επεκτάθηκαν και εξυπηρετούσαν επιπλέον περιοχές όπως η οδός Μητροπόλεως. Τα τραμ είχαν επίσης διαφημίσεις από επιχειρήσεις της εποχής, αποτελώντας μια από τις πρώτες και πιο επιτυχημένες μορφές διαφήμισης. Η προβολή μέσω των βαγονιών του τραμ είχε μεγάλη απήχηση και αποτελεσματικότητα.
Αθήνα: Η ιδιαίτερη ιστορία πίσω από την πεζοδρόμηση της Ερμού
Το σύστημα με ατμό κάνει την εμφάνισή του
Το 1887, η Αθήνα υποδέχτηκε μια πιο εξελιγμένη μορφή του τραμ, το ατμήλατο τραμ. Το ατμήλατο τραμ του Φαλήρου ξεκινούσε από την αφετηρία του μπροστά στην Ακαδημία Αθηνών. Καθώς διέσχιζε την οδό Πανεπιστημίου και την Αμαλίας, έφτανε μέχρι τις Τζιτζιφιές. Από εκεί, περνούσε την παραλιακή και κατέληγε στο Φάληρο, προσφέροντας στους επιβάτες ένα μοναδικό ταξίδι μέσα από τις όμορφες γειτονιές της πόλης.
Από τον ατμό στα ηλεκτρικά τραμ
21 χρόνια αργότερα, στις 30 Οκτωβρίου 1908, τα πρώτα ηλεκτρικά τραμ έκαναν την εμφάνισή τους στους δρόμους της Αθήνας. Ήρθε η ώρα να αντικατασταθούν τα ιππήλατα τραμ και να δώσουν τη θέση τους σε μια νέα τεχνολογία που ήταν εξαιρετικά προηγμένη για την εποχή. Μέσα σε δύο μόλις χρόνια, το δίκτυο του τραμ απέκτησε 257 οχήματα - 150 κινητήρια και 107 ρυμουλκούμενα, εντυπωσιάζοντας τους Αθηναίους που πολλές φορές έκαναν βόλτες με το τραμ χωρίς προορισμό, απλώς για τη χαρά της διαδρομής.
Τα τραμ αυτά ήταν βελγικής κατασκευής, κλειστά, με ηλεκτροφωτισμό και πολύ αναπαυτικά καθίσματα για 16 άτομα, ενώ υπήρχε πρόβλεψη και για 14 όρθιους επιβάτες. Το κόστος της διαδρομής ήταν μόλις μία δεκάρα. Με τα χρόνια, ο στόλος των τραμ μεγάλωνε και εκσυγχρονιζόταν, πριν αρχίσει να διαγράφει μια φθίνουσα πορεία.
Η αίγλη που χάνεται μετά την Κατοχή
Η περίοδος μετά την Κατοχή σηματοδότησε την αρχή της κατάρρευσης του αθηναϊκού τραμ. Πολλές γραμμές καταργήθηκαν, με το οριστικό τέλος να έρχεται στις πρώτες πρωινές ώρες της 16ης Νοεμβρίου 1953, όταν συνεργεία του Υπουργείου Δημοσίων Έργων ξήλωσαν τις σιδηροτροχιές στον κόμβο των Χαυτείων. Ταυτόχρονα, παροπλίστηκαν οι γραμμές Πατησίων - Αμπελοκήπων και Κυψέλης - Παγκρατίου. Τον Οκτώβριο του 1960, το παραδοσιακό αθηναϊκό τραμ ήχησε το τελευταίο του καμπανάκι. Μόνο η γραμμή του Περάματος παρέμεινε σε λειτουργία, έως τις 4 Απριλίου 1977, όταν και αυτή έκανε το τελευταίο της δρομολόγιο. Αυτός ήταν ο οριστικός επίλογος μιας εποχής που σημάδεψε την αστική συγκοινωνία της Αθήνας.
Το τραμ ξαναζωντανεύει το 2004 στην Αθήνα
44 χρόνια μετά το τελευταίο καμπανάκι, το τραμ επέστρεψε στους δρόμους της Αθήνας, πλήρως εκσυγχρονισμένο και έτοιμο να εξυπηρετήσει τους κατοίκους και τους επισκέπτες της πόλης. Η επαναλειτουργία του τραμ ξεκίνησε στις 19 Ιουλίου 2004, λίγο πριν την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, φέρνοντας μια αίσθηση ανανέωσης και προόδου στις αστικές συγκοινωνίες.
Το 2007, το δίκτυο του τραμ επεκτάθηκε περαιτέρω, με τη δημιουργία μιας νέας γραμμής που συνέδεε το Κολυμβητήριο της Γλυφάδας με το Ασκληπιείο Νοσοκομείο της Βούλας. Η νέα αυτή γραμμή περιλάμβανε την στάση «Ασκληπιείο Βούλας», προσφέροντας επιπλέον επιλογές και διευκολύνσεις στους επιβάτες.
Σήμερα, το σύγχρονο δίκτυο του τραμ στην Αθήνα διαθέτει τρεις γραμμές με τις ονομασίες «Θουκυδίδης», «Αριστοτέλης» και «Πλάτωνας», που συνδέουν σημαντικά σημεία της πόλης και διευκολύνουν τις μετακινήσεις. Το τραμ έχει πλέον καθιερωθεί ως ένα από τα βασικά μέσα μεταφοράς στην Αθήνα, προσφέροντας άνεση, αξιοπιστία και μια σύγχρονη εμπειρία ταξιδιού σε όλους όσους το χρησιμοποιούν.
Πηγή φωτογραφίας: wikipedia.org
Το μόνο που μένει να θυμίζει το παλιό τραμ της Αθήνας πλέον είναι οι πασίγνωστοι στίχοι που πρωτοτραγουδήθηκαν το 1948, «Περπάτα να προλάβουμε το τραμ το τελευταίο…»
Πηγή φωτογραφιών: stasy.gr
Πηγή εξωτερικής φωτογραφίας: Εθνικό Ιστορικό Μουσείο
Ταξίδια στην Ελλάδα
→ Η περιοχή της Αθήνας που κάποτε ήταν παραγκούπολη
→ Λεωφόρος Αλεξάνδρας: Η λεωφόρος που κάποτε έβλεπες μόνο το τραμ… και κότες
→ Παλιά Αθήνα: Επαγγέλματα που χάθηκαν μέσα στο χρόνο
Ακολουθήστε το exploringgreece.tv σε Facebook και Instagram
Κάντε κλικ στο Google News του Εxploringgreece.tv και πατήστε το κουμπί «Ακολουθήστε» για να ταξιδεύετε στην Ελλάδα
