Το τραμ στην Αθήνα υπάρχει με τη σημερινή του μορφή από το 2004. Ωστόσο, πέρασε από διάφορες φάσεις μέχρι αυτή τη σημερινή εικόνα του. Πέρασαν χρόνια μεγάλης δόξας αλλά και φθίνουσας πορείας. Το τραμ προωτοεμφανίστηκε στην Αθήνα το 1882 και εξελίχθηκε μέσα στα χρόνια περνώντας από διάφορα κύματα.
Η πρώτη εμφάνισή του στην Αθήνα
Η πρώτη χρονιά που εμφανίστηκαν τα τραμ στους δρόμους της Αθήνας ήταν το 1882. Τα άλογα έκαναν τότε την πιο σημαντική δουλειά. Ήταν τα ιππήλατα τραμ που κινούνταν στους τότε χωματόδρομους της πόλης. Επρόκειτο για ελαφρά οχήματα τα οποία έλκονταν από τρία άλογα το καθένα. Τα οχήματα ήταν κλειστά το χειμώνα και διέθεταν 16 θέσεις και ανοιχτά το καλοκαίρι με 20 θέσεις. Συνολικά στην Αθήνα κυκλοφορούσαν 800 άλογα μικρόσωμα και νευρώδη. Ήταν επιλεγμένα με τέτοιο τρόπο ώστε να κινούνται άνετα στις επικλινείς οδούς της Αθήνας. Επίσης ανταποκρίνονταν με ευκολία και αμεσότητα στις συνεχείς στάσεις που απαιτούνταν.
Οι πρώτες γραμμές του τραμ συνέδεσαν το κέντρο της Αθήνας με τα τότε προάστια. Μπορούσε να κάνεις να κινηθεί με άνεση και ταχύτητα για την εποχή από το Σύνταγμα και το Γκάζι μέχρι τους Αμπελόκηπους, τα Πατήσια και την Κολοκυνθού αλλά και την Πλατεία Ομονοίας. Τα επόμενα χρόνια οι γραμμές επεκτάθηκαν κι άλλο και μπορούσαν να εξυπηρετούν κι άλλους δρόμους όπως τη Μητροπόλεως. Τα τραμ μάλιστα είχαν ακόμη και διαφημίσεις επάνω τους με επιχειρήσεις της εποχής. Ήταν από τις πρώτες και πιο επιτυχημένες μορφές διαφήμισης. Είχες μεγάλη απήχηση αν έβαζες τη διαφήμισή σου στο βαγόνι του τραμ.
Αθήνα: Η ιδιαίτερη ιστορία πίσω από την πεζοδρόμηση της Ερμού
Το σύστημα με ατμό κάνει την εμφάνισή του
Το 1887 κάνει την εμφάνισή του στην Αθήνα μια πιο εξελιγμένη μορφή του τραμ, με ατμό. Το ατμήλατο τραμ του Φαλήρου είχε αφετηρία μπροστά στην Ακαδημία Αθηνών. Διασχίζοντας την Πανεπιστημίου και την Αμαλία έφτανε μέχρι τις Τζιτζιφιές. Στη συνέχεια περνούσε από την παραλιακή και κατέληγε στο Φάληρο.
Από τον ατμό στα ηλεκτρικά τραμ
21 χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα στις 30 Οκτωβρίου του 1908 κυκλοφόρησαν τα πρώτα ηλεκτρικά τραμ. Είχε έρθει η ώρα να αντικατασταθούν σταδιακά τα ιππήλατα τραμ. Μέσα σε δύο χρόνια το δίκτυο του τραμ απέκτησε 257 οχήματα – 150 κινητήρια και 107 ρυμουλκούμενα. Επρόκειτο για μια πολύ σύγχρονη για την εποχή τεχνολογία. Ήταν τόσο εντυπωσιακά ώστε πολλοί Αθηναίοι έκαναν απλώς βόλτα με το τραμ χωρίς να έχουν να πάνε σε συγκεκριμένο προορισμό. Τα βαγόνια ήταν κλειστά, βελγικής κατασκευής. Όλα είχα ηλεκτροφωτισμένο και πολύ αναπαυτικά καθίσματα για 16 άτομα. Υπήρχε βέβαια πρόβλεψη και για 14 όρθιους επιβάτες. Το κόστος της διαδρομής ήταν 1 δεκάρα. Με τα χρόνια ο στόλος μεγάλωνε και εκσυγχρονιζόταν. Ώσπου αρχίζει η φθίνουσα πορεία.
Η αίγλη που χάνεται μετά την Κατοχή
Η περίοδος μετά την Κατοχή θα είναι η αρχή της κατάρρευσης. Πολλές γραμμές καταργήθηκαν με οριστικό τέλος το ξήλωμα των σιδηροτροχιών στον κόμβο των Χαυτείων, από συνεργεία του Υπουργείου Δημοσίων Έργων, τις πρώτες πρωινές ώρες της 16ης Νοεμβρίου 1953. Ταυτόχρονα παροπλίστηκαν οι γραμμές Πατησίων – Αμπελοκήπων και Κυψέλης – Παγκρατίου. Τον Οκτώβριο του 1960 ακούστηκε το τελευταίο καμπανάκι του παλιού παραδοσιακού αθηναϊκού τραμ. Αυτή που παρέμεινε μόνο η γραμμή του Περάματος. Στις 4 Απριλίου του 1977 θα κάνει και αυτό το τελευταίο του δρομολόγιο. Αυτός ήταν ο οριστικός επίλογος.
Το τραμ ξαναζωντανεύει το 2004 στην Αθήνα
44 χρόνια μετά το τελευταίο καμπανάκι, το τραμ επιστρέφει στην Αθήνα και τους δρόμους της πλήρως εκσυγχρονισμένο. Ξεκίνησε τη λειτουργία του στις 19 Ιουλίου 2004 ενόψει και των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας. Το 2007 έγινε και μια επιπλέον επέκταση στις γραμμές από το Κολυμβητήριο της Γλυφάδας μέχρι το Ασκληπιείο Νοσοκομείο της Βούλας, με μία νέα στάση με την ονομασία «Ασκληπιείο Βούλας». Σήμερα, το σύγχρονο δίκτυο του τραμ στην Αθήνα έχει 3 γραμμές με τις ονομασίες «Θουκυδίδης», «Αριστοτέλης» και «Πλάτωνας».
Πηγή φωτογραφίας: wikipedia.org
Το μόνο που μένει να θυμίζει το παλιό τραμ της Αθήνας πλέον είναι οι πασίγνωστοι στίχοι που πρωτοτραγουδήθηκαν το 1948, «Περπάτα να προλάβουμε το τραμ το τελευταίο…»
Πηγή φωτογραφιών: stasy.gr
Πηγή εξωτερικής φωτογραφίας: Εθνικό Ιστορικό Μουσείο
Πού δείχνει ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και το περίεργο με τη στάση του αλόγου
